74 lata temu Niemcy rozpoczęli masową akcję wysiedleń i pacyfikacji Zamojszczyzny. Co roku ta tragiczna rocznica upamiętniana jest przez mieszkańców regionu, potomków wysiedlonych i władze samorządowe.

Jak zauważa Julian Grudzień, prezes Okręgu Zamość, Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień, z roku na rok o wysiedleniach mówi się coraz więcej.

– Jeżeli chodzi o sprawy związane z okresem II wojny światowej i wysiedleniami, które rozpoczęły się 27 listopada 1942 roku, to tutaj w zasadzie trudno coś dodawać. Są opracowania i publikacje. Jest ich dużo i cieszę się z tego. Dzięki naszym staraniom i zabiegom nauczycieli i rad pedagogicznych mamy dziesięć szkół imienia Dzieci Zamojszczyzny – zauważa Grudzień.

– Co roku mamy taką samą uroczystość jak tutaj. Wiem, że kiedyś była taka bliska współpraca ze szkołami i postanowiliśmy to odbudować – mówi Mieczysław Matyasik dyrektor Zespołu Szkół im Dzieci Zamojszczyzny w Sidzinie.

– Dla placówki to honor i zaszczyt nosić takie imię. Jesteśmy opiekunami żyjącego pomnika dzieci Zamojszczyzny. Bierzemy je pod opiekę. Robimy uroczystości w szkole, ale również czcimy pamięć tamtych dni. (…) Szkoła nasza leży u zbiegu ulicy Lubelskiej i Okrzei, gdzie znajdował się obóz przejściowy – mówi dyrektor Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Dzieci Zamojszczyzny w Zamościu, Lidia Sternik.

– Ostatnio odnowiliśmy pomnik na ulicy Peowiaków, który został wybudowany w 1993 roku. Renowacja kosztowała około 6 tysięcy. Takich monumentów, tablic pamiątkowych wszędzie jest pełno. Widoczna jest ta sprawa. My już powoli kończymy ze swoją działalnością, ponieważ ja mam już 80 lat, ale cieszymy się, bo wierzymy, że szkoły znając temat będą kontynuowały nasze dzieło – dodaje Grudzień. 

Wysiedlenia na Zamojszczyźnie były częścią Generalnego Planu Wschodniego III Rzeszy. Zakładał wysiedlenie Polaków oraz sprowadzenie na ich miejsce kolonistów niemieckich. Pierwszy etap akcji Niemcy rozpoczęli właśnie na Zamojszczyźnie, a dokładniej w Skierbieszowie.

W ciągu kilku miesięcy 1942 i 1943 r. Niemcy z około 300 wsi Zamojszczyzny wypędzili z domów ponad 100 tys. mieszkańców, w tym ok. 30 tys. dzieci. Część z nich została wywieziona do rodzin niemieckich i poddana germanizacji. Dorośli trafiali do obozów przejściowych, na roboty przymusowe lub do obozów koncentracyjnych.

MLac

Fot. archiwum