13 lutego przypada Światowy Dzień Radia. Został proklamowany przez UNESCO w 2011 roku, z inicjatywy Hiszpanii. Celem święta jest promowanie radiofonii i podkreślenie jej znaczenia we współczesnej historii. Data upamiętnia inaugurację rozgłośni Narodów Zjednoczonych 13 lutego 1946 roku.
Spośród wszystkich środków przekazu, radio ma największy zasięg. Dociera do ludzi w najbardziej odległych zakątkach świata. Odgrywa wielką rolę w dziedzinie upowszechnienia dostępu do informacji oraz ułatwiania swobodnej wymiany myśli.
Historia radia sięga początku XX wieku. W 1901 roku po raz pierwszy fale radiowe przemierzyły Atlantyk. Dwadzieścia lat później radioodbiorniki były już w milionach domów.
Za początkową datę w historii polskiej radiofonii uznaje się dzień, w którym nadano z Warszawy pierwszą próbną audycję. 1 lutego 1925 roku o godzinie 18.00 inżynier Roman Rudniewski powiedział po raz pierwszy do mikrofonu.
Regularne nadawanie programów, Polskie Radio rozpoczęło 18 kwietnia 1926 roku. Początkowo audycji słuchało niespełna 5 tysięcy osób. Większość czasu antenowego zajmowała muzyka. Cały program był nadawany na żywo, głównie wieczorem. Sygnał muzyczny radia stał się doskonale znany słuchaczom.
Równocześnie z powstaniem radiofonii rozpoczęto produkować odbiorniki radiowe. Dla większości mieszkańców Polski były to pierwsze urządzenia elektroniczne w domu, a dla wielu jedyne tego typu przez kilkadziesiąt lat.
– Pierwsze radioodbiorniki nie były doskonałe jeżeli chodzi o odbiór – mówi Jacek Cichocki z Politechniki Warszawskiej.
– W początkowym okresie ludzie bardzo emocjonalnie reagowali na wynalazek, jakim był odbiornik radiowy – mówił kilka lat temu Zdzisław Dunikowski, rówieśnik Polskiego Radia.
W okresie międzywojennym odbywała się intensywna radiofonizacja kraju, rozpoczęła się produkcja polskich odbiorników. Przełomowy dla radia był rok 1935. Wprowadzono wówczas wiele technicznych nowości, wśród nich zapis dźwięku na stalowej taśmie. Polskie Radio nadawało koncerty, odczyty, audycje dla dzieci, komunikaty rolnicze, gospodarcze i meteorologiczne. Program wzbogacił się też o audycje literackie oraz słuchowiska.
Codzienną praktyką stało się nagrywanie wielu audycji, przedtem nadawanych wyłącznie na żywo. Wspominał o tym kilka lat temu inżynier Adolf Rode, szef działu nagrań w przedwojennym radiu.
Program radiowy reprezentował nowoczesny i wysoki poziom artystyczny. Radio przyciągało wielkie umysły i talenty – pisarzy, dyrygentów, aktorów. Już w latach 30′ pojawiła się możliwość przeprowadzania transmisji radiowych z koncertów, czy zawodów sportowych z różnych miejsc na świecie. Dzięki nim słuchacz mógł przenosić się do najbardziej oddalonych zakątków.
Legendarny sprawozdawca sportowy Bohdan Tomaszewski, tak wspominał pierwsze transmisje. – W 36 roku bezpośrednie transmisje z olimpiady w Berlinie, w 38 – bezpośrednie transmisje z mistrzostw piłkarskich świata, a po latach ten pamiętny okrzyk sprawozdawcy – halo, tu helikopter!
Z czasem radio zaczęło odgrywać coraz większą rolę jako przekaźnik informacji.
W czasie wojny umożliwiało docieranie wiadomości za linię frontu, pełniło funkcje dywersyjne, podtrzymywało ducha oporu oraz wiarę w zwycięstwo.
W PRL komunistyczne władze wykorzystywały radio jako instrument propagandowy. Istotną rolę odegrały wtedy rozgłośnie zagraniczne takie, jak Radio Wolna Europa, które przekazywały obiektywne, nieocenzurowane informacje.
Do 1989 roku Polskie Radio było monopolistą. Na początku lat 90-tych pojawiło się wiele nowych, niezależnych stacji radiowych.
Przez kilkadziesiąt lat Polskie Radio przeszło między innymi, od nagrywania na stalowej taśmie do programu cyfrowego. Od 1994 roku należy do Europejskiej Unii Radiowej – EBU. Od 2013 nadaje w technologii cyfrowej, co oznacza najwyższą jakość dźwięku.
IAR / opr. SzyMon
Fot. Wojciech Pysz /wikipedia.org/