13 marca 2013 roku o godzinie 19.06 nad Kaplicą Sykstyńską w Watykanie ukazał się biały dym. Godzinę później kardynał Jean-Louis Tauran oznajmił, że Kościół katolicki ma nowego papieża. Został nim pochodzący z Argentyny, 76-letni kardynał Jorge Mario Bergoglio. Wybrano go drugiego dnia konklawe, zwołanego w Rzymie, w związku z rezygnacją Benedykta XVI. Nowy biskup Rzymu przyjął imię Franciszek, na cześć świętego z Asyżu.
Krótko po wyborze papież ukazał się na balkonie Bazyliki Watykańskiej. Powitał tysiące ludzi zebranych na Placu św. Piotra, a miliony za pośrednictwem mediów – zwyczajnym pozdrowieniem „Buona sera” – „Dobry wieczór”. Poprosił wiernych o modlitwę w intencji swojej i całego Kościoła.
Franciszek jest 266. biskupem Rzymu w historii Kościoła, pierwszym z Ameryki Łacińskiej i pierwszym jezuitą zasiadającym na Stolicy Piotrowej. W grudniu ubiegłego roku skończył 80 lat. Odbył dotychczas 17 podróży zagranicznych, w tym w 2016 roku do Polski na Światowe Dni Młodzieży. Spotkanie z Franciszkiem w Krakowie zgromadziło ponad 2 miliony osób z całego świata. W ciągu 5 dni papież odwiedził także między innymi Częstochowę oraz były niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.
Franciszek opublikował między innymi dwie encykliki – „Światło wiary” i „Pochwalony bądź”, adhortacje apostolskie – „Radość Ewangelii” oraz „Radość miłości”. W kwietniu 2014 roku dokonał kanonizacji dwóch swoich poprzedników – Jana XXIII i Jana Pawła II.
W nauczaniu papież Franciszek nawołuje do ubóstwa i miłości, czyli powrotu do korzeni chrześcijaństwa. Zachęca, zarówno wiernych, jak i rządzących, aby troszczyli się o ubogich, bezrobotnych i bezdomnych. Ogłosił kampanię walki z głodem na świecie, podjętą przez Caritas Internationalis. Wobec fali tysięcy imigrantów szukających azylu w Europie, papież zaapelował do parafii, wspólnot zakonnych i klasztorów, aby „wyrazić konkretność Ewangelii i przyjąć rodzinę uchodźców”.
– Papież bywa oceniany niejednoznacznie – mówi zajmujący się dziejami papiestwa ksiądz profesor Zygmunt Zieliński. – Najbardziej kontrowersyjna jest encyklika „Amoris laetitia”. Tam jest sprawa komunii rozwiedzionych. (…) Papież uważa, że miłosierdzie powinno jednak tym ludziom coś dać ze strony Kościoła, zwłaszcza jeśli oni tego bardzo pragną, potrzebują, czemu nie można zaprzeczyć, a z drugiej strony nie można zaprzeczyć bardzo jasnemu postawieniu sprawy tej ewangelii – dodaje. W opinii byłego wykładowcy KUL-u – papież stoi przed bardzo trudnymi zadaniami.
Od początku pontyfikatu Franciszek angażuje się w działania na rzecz pokoju na świecie, między innymi wielokrotnie apelował o pokój na Ukrainie, w Ziemi Świętej, w Syrii i na Bliskim Wschodzie. Zachęcał też do globalizacji solidarności, której celem jest integralny rozwój każdego człowieka. W ubiegłym roku Ojciec Święty uczestniczył w Światowym Dniu Modlitwy o Pokój w Asyżu, w którym wzięło udział ponad 400-tu przywódców religijnych i politycznych z całego świata. Z okazji kampanii na rzecz pokoju w Syrii, papież za pośrednictwem wideoprzesłania zaapelował o położenie kresu działaniom wojennym. Zachęcał do czuwań modlitewnych oraz inicjatyw w parafiach i wspólnotach, aby „szerzyć orędzie jedności i nadziei”.
Papież Franciszek dużą wagę przywiązuje do dialogu ekumenicznego i międzyreligijnego. W ubiegłym roku na lotnisku w Hawanie doszło do pierwszego w historii spotkania głowy Kościoła katolickiego ze zwierzchnikiem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, patriarchą Moskwy Cyrylem. Podpisano wówczas wspólną katolicko-prawosławną deklarację. Wyrazem ekumenicznego zaangażowania Franciszka była wizyta w 2015 roku w świątyni Kościoła Waldensów w Turynie. Papież zwrócił się do wiernych tego wyznania prosząc o przebaczenie za „niechrześcijańskie czy nawet nieludzkie postawy i zachowania w dziejach, jakich dopuściliśmy się przeciwko wam”. Istotnym postępem na drodze ekumenizmu był też udział papieża we wspólnych luterańsko-katolickich obchodach 500-lecia reformacji w Szwecji pod koniec ubiegłego roku.
Franciszek rozpoczął i kontynuuje zmiany w funkcjonowaniu Kościoła, powołał 8-osobową Radę Kardynałów, która pomaga mu w rządzeniu i reformuje Kurię Rzymską. Zapoczątkował również przebudowę watykańskiego systemu finansów i zarządzania, w tym tzw. Banku Watykańskiego. W ramach wielkiej reorganizacji powstał centralny Sekretariat ds. Ekonomii, swoisty odpowiednik ministerstwa. Papież radykalnie zwalcza nadużycia seksualne wśród duchownych, między innymi w tym celu powołał Papieską Komisję do spraw Ochrony Nieletnich, w kodeksie Państwa Watykańskiego wprowadził wyższe kary, spotyka się z ofiarami molestowania przez księży pedofilów.
Papież Franciszek jest obrońcą katolickiego nauczania w zakresie bioetyki. Wzywa do przeciwstawienia się eutanazji, nie popiera metody in vitro, którą nazywa „produkcją dzieci”. Mimo iż jest przeciwnikiem aborcji, w 2015 roku udzielił wszystkim księżom spowiednikom pozwolenia na rozgrzeszanie kobiet, które dokonały przerwania ciąży. W swym nauczaniu mówi o potrzebie szacunku i nie dyskryminowania osób homoseksualnych. Ostatnio zabrał głos w sprawie celibatu. Powiedział, że w związku z kryzysem powołań należałoby zastanowić się nad kapłaństwem żonatych mężczyzn. W jednym z wywiadów stwierdził , że mogłaby to być na przykład posługa w oddalonych wspólnotach.
Od początku pontyfikatu media mówią o „efekcie Franciszka”, rozumianym jako fenomen społeczny, który nie słabnie wraz z upływem czasu. Chodzi tu o zjawisko socjologiczne, przejawiające się dużym zainteresowaniem osobą i działalnością papieża oraz związanymi z tym pozytywnymi trendami i zachowaniami. Watykańscy obserwatorzy wymieniają tu między innymi, wzrost liczby osób uczestniczących w mszach świętych, więcej powołań oraz wiernych przybywających na spotkania z biskupem Rzymu. Ludzi ujmuje sposób bycia papieża i jego bezpośredniość, której towarzyszą poruszające gesty, jak przytulanie chorych podczas audiencji na placu św. Piotra.
Styl obecnego pontyfikatu tworzą również zewnętrzne zmiany, jak to, że Franciszek zrezygnował z papieskich apartamentów i mieszka w Domu św. Marty, w którym odprawia poranne msze z improwizowaną homilią. Po Watykanie porusza się pieszo lub samochodem żandarmerii, a posiłki je w tamtejszej stołówce. Podczas audiencji generalnych zrezygnował z pozdrowień w kilku językach, jak to czynili jego poprzednicy.
IAR / TSpi / opr. SzyMon
Fot. wikipedia.org