Dziś Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. Dzień ten został ustanowiony w zeszłym roku specjalną uchwałą Sejmu.
11 lipca 1943 roku, w tak zwaną krwawą niedzielę, oddziały UPA jednocześnie zaatakowały blisko sto polskich miejscowości w trzech powiatach: kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Była to kulminacja zbrodni, która do historii przeszła jako rzeź wołyńska.
Rzeź wołyńska została zaplanowana i przeprowadzona przez OUN – Organizację Ukraińskich Nacjonalistów i UPA – Ukraińską Powstańczą Armię. Dokumenty sprawców dowodzą, że była antypolską czystką etniczną. IPN kwalifikuje zbrodnię wołyńską jako ludobójstwo, powołując się na artykuł 118. polskiego kodeksu karnego.
Historycy polscy i ukraińscy często różnią się w ocenie rzezi wołyńskiej, między innymi w kwestii liczby ofiar czy opisów wydarzeń. Ukraińscy badacze często prezentują pogląd o patriotycznych motywach działania UPA.
W lubelskich uroczystościach, przy krzyżu na skwerze Ofiar Wołynia przy ul. Głębokiej, wzięli udział m.in. byli polscy mieszkańcy Wołynia.
– To dla nas ważna uroczystość, w ten sposób podtrzymujemy pamięć – mówi Stefan Wiechnik, który miał 14 lat, gdy Ukraińcy napadli na jego wioskę. – Wśród zamordowanych był mąż mojej siostry. Osierocił troje dzieci. Złapali go na drodze i w lesie zamordowali. Mojego brata również złapali, kiedy przechodził przez most wracając z wojny. Nie zabili go. Uciekł do lasu. Wieczorem przyszedł do domu.
Według szacunków Instytutu Pamięci Narodowej, w latach 1943-1945 na Wołyniu, w Galicji Wschodniej i na Lubelszczyźnie zginęło około 100 tysięcy obywateli II Rzeczpospolitej.
– Polsko-ukraińskie pojednanie musi być oparte na prawdzie o wydarzeniach na Wołyniu z 1943 roku – mówi wojewoda lubelski, Przemysław Czarnek. – Wielu ukraińskich chłopów ratowało polskich obywateli II Rzeczypospolitej i za to im bardzo serdecznie dziękujemy. Nie przekreśla to w żaden sposób prawdy o tamtych wydarzeniach, o Wołyniu, o ludobójstwie na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej narodowości polskiej. Ta prawda musi być fundamentem pojednania polsko-ukraińskiego.
W przyszłym roku uroczystości Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa odbędą się prawdopodobnie przy poświęconym im pomniku. Pomoc w sfinansowaniu jego budowy zadeklarował lubelski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
MaK / IAR / MaTo
Lubelskie uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP, 11.07.2017, fot. Mirosław Trembecki