23 października minister koordynator służb specjalnych Mariusz Kamiński przedstawił projekt ustawy o jawności życia publicznego. Minister powiedział, że podstawowym celem ustawy jest zwiększenie przejrzystości państwa, a także zwiększenie kontroli społecznej nad osobami pełniącymi funkcje publiczne. Chodzi o funkcje rządowe i samorządowe, a także te sprawowane w spółkach skarbu państwa.
Ustawa zastąpi trzy obowiązujące do tej pory akty prawne: ustawę o ograniczeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne, ustawę o lobbingu i ustawę o dostępie do informacji publicznej. Minister Kamiński podkreślił, że ustawa zwiększy zakres wiedzy obywateli o stanie majątkowym osób na wysokich stanowiskach. W ustawie ma też zostać między innymi uregulowany status tak zwanych sygnalistów, czyli osób, które informują o nieprawidłowościach w swoich instytucjach. Jak powiedział zastępca ministra Kamińskiego, Maciej Wąsik, osoby takie mogą być szykanowane w miejscu pracy, dlatego muszą być szczególnie chronione. Status sygnalisty będzie nadawał prokurator, jeśli dana osoba zgłosi wiarygodną informację o popełnieniu przestępstwa. Bez zgody prokuratora nie będzie można rozwiązać umowy o pracę z sygnalistą, zmienić warunków umowy ani zmienić miejsca wykonywania pracy przez sygnalistę.
W ustawie zostanie też wprowadzony jeden formularz oświadczenia majątkowego dla wszystkich zobowiązanych do jego składania. – W jednolitym formularzu znajdą się również nowe pytania, tak, aby w sposób pełny można było ocenić stan majątkowy poszczególnych osób – powiedział minister Kamiński. Zapewnił, że formularz został szczegółowo skonsultowany z funkcjonariuszami Centralnego Biura Antykorupcyjnego, którzy na co dzień zajmują się kontrolą prawidłowości oświadczeń majątkowych.
Według prezesa Fundacji Wolności z Lublina Krzysztofa Jakubowskiego, który był gościem porannej rozmowy Radia Lublin, takie rozwiązania są konieczne. – Tkwimy cały czas w epoce kultury tajemnicy zamiast kultury jawności, czyli zdecydowanie łatwiej przychodzi decydentom decyzja o nieujawnianiu, o ukrywaniu takich informacji niż o ich publikowaniu.
W myśl planowanych przepisów osoba, która zawiadomi prokuratora o nieprawidłowościach w instytucji, w której pracuje nie będzie mogła zostać zwolniona z pracy. W przypadku gdyby straciła stanowisko, będzie przysługiwała jej dwuletnia odprawa i pomoc prawna. – Polska podpisała co najmniej kilka umów międzynarodowych, które zobowiązują do prawnej ochrony sygnalistów. Do tej pory nigdzie, w żadnych przepisach, nie było to usankcjonowane wręcz nigdzie nie było definicji kim jest sygnalista, więc to jest na pewno krok naprzód – powiedział Jakubowski.
(…) W Polsce jest obowiązek publikowania informacji przez instytucje publiczne, ale praktyka jest różna. – Mieliśmy takie sytuacje, gdzie instytucje twierdzą, że nie prowadzą rejestru umów. Co w dużej firmie komunalnej wydaje się dość nierealne – mówił na antenie Radia Lublin gość Tomasza Nieśpiała. – Dzięki tej ustawie każdy będzie taki rejestr publikował i jest to duże ułatwienie dla takich osób, czy instytucji jak my (Fundacja Wolności – przyp. red.), które starały się takie informacje pozyskiwać.
Nowy akt prawny wprowadza też jawny rejestr umów cywilno-prawnych, zawieranych zarówno przez administrację publiczną, jak i spółki skarbu państwa. Ma to, jak powiedział Mariusz Kamiński, zwiększyć kontrolę społeczną nad sposobem zarządzania majątkiem publicznym.
Koordynator służb specjalnych zapowiedział, że projekt ustawy będzie szeroko konsultowany. – Jesteśmy bardzo otwarci na wszelkie, konkretne propozycje płynące ze strony organizacji społecznych – powiedział Mariusz Kamiński dodając, że w najbliższym czasie ma się odbyć wysłuchanie publiczne w sprawie projektu. – Każdy dobry i konkretny pomysł, niezależnie kto go zgłasza, to prewencja antykorupcyjna – dodał koordynator służb specjalnych.
Minister powiedział, że nikt nie ma monopolu na najlepsze pomysły i jest bardzo ciekaw odzewu ze strony organizacji pozarządowych. – Jesteśmy gotowi do poważnego dialogu i współpracy w ostatecznym kształcie tego projektu. Liczę na konkretne pomysły, które będą zwiększały zakres transparentności naszego państwa i to, co jest niezwykle ważne, zakres kontroli społecznej nad sposobem zarządzania majątkiem publicznym – powiedział Mariusz Kamiński.
Minister zapowiedział prace nad ustawą o jawności życia publicznego w styczniu – zaraz po przeglądzie resortów, jakiego dokonywała wtedy premier Beata Szydło.
IAR / ToNie / opr. SzyMon
Fot. Weronika Pawlak