3 listopada 2017 r. przypada 74. rocznica akcji „Erntefest” („Dożynki”) – największej jednorazowej egzekucji w dziejach niemieckich obozów koncentracyjnych….
Jak mówi pracownik Muzeum na Majdanku, historyk Jakub Chmielewski, „Erntefest” był częścią większej akcji „Reinhard”, prowadzonej przez Niemców od wiosny 1942 do listopada 1943 roku. – W czasie operacji „Erntefest” w niemieckim obozie koncentracyjnym na Majdanku zamordowano ok. 18 tys. żydowskich mężczyzn, kobiet i dzieci. Tego samego dnia do egzekucji doszło także w obozie pracy w Trawnikach, gdzie zamordowano ok. 10 tys. osób. Następnego dnia komando egzekucyjne pojechało do obozu pracy w Poniatowej, gdzie rozstrzelano ok. 14 tys. Żydów. Bilans całej operacji to około 42 tysięcy zamordowanych osób.
Mord na Majdanku, dokonany 3 listopada 1943 roku, został nazwany przez więźniów „krwawą środą”.
W sumie w ramach akcji „Reinhard” zamordowano blisko 2 miliony Żydów – 1,5 miliona w obozach zagłady i około 0,5 mln podczas deportacji do nich.
W ramach obchodów o godzinie 12.00, przy obelisku poświęconym ofiarom „Erntefest” na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku, młodzież licealna z Lublina odczytała nazwiska i krótkie informacje dotyczące kilkudziesięciu zamordowanych. Złożono tam również kwiaty i zapalono znicze.
Z okazji rocznicy w Państwowym Muzeum na Majdanku otwarto wystawę „Rysunki na strzępach życia”. Ekspozycja prezentuje kolekcję 18 rysunków Józefa Richtera, pochodzących z lat 1942–1944, przedstawiającą sceny związane z prześladowaniami i eksterminacją Żydów na Lubelszczyźnie.
– W zasadzie o samym autorze niewiele wiadomo – mówi współkurator wystawy Lech Remiszewski. – Prezentowane tu prace zostawił w jednym z domów na Lubelszczyźnie. Wiemy z relacji, że sam później poszedł do partyzantki i prawdopodobnie zginął w jakieś potyczce. Rysunki pochodzą z kolekcji Muzeum Bojowników Getta w Izraelu. Znalazła je pochodzące z Białorusi Żydówka.
Część rysunków wykonana została na gazetach i obwieszczeniach okupacyjnych, których kopie również znalazły się na ekspozycji. A kopie te nie zawsze łatwo było znaleźć. – Trochę szukania było, bo często wykorzystane do rysunków skrawki obwieszczeń i gazet były niewielkie – opowiada drugi współkurator Krzysztof Banach. Dodaje, że szczególnie ciężkie były poszukiwania jednego z obwieszczeń. – Fragment tekstu, który zachował się na rysunku, był bardzo mały. Niezwykle trudno było odczytać jego kontekst i zlokalizować odpowiedni dokument. Trafił on do nas zupełnie przypadkiem. Koledzy, którzy organizowali wystawę na zupełnie inny temat, pozyskali skan z Państwowego Muzeum w Zamościu. Zaprezentowali go nam, a my po kolorze papieru stwierdziliśmy: to jest to.
JZoń / ZAlew / opr. ToMa
Na zdj.: Obchody 74. rocznicy akcji „Erntefest”, Lublin, 03.11.2017, fot. Mirosław Trembecki