W Polsce za mało słychać o pracy genetyków. Genetyka nie była i nie jest tematem wiodącym. – Tymczasem jest ona podstawową gałęzią wiedzy, która bada i stara się leczyć nowotwory – mówił na antenie Polskiego Radia Lublin prof. Jacek Wojcierowski, specjalista genetyki klinicznej. Z gościem rozmawiał Wojciech Brakowiecki.
– Nie wszystko zapisane jest w genach. Przykład to bliźniaki jednojajowe, które mają właściwie taki sam genom. Nie skutkuje to jednak identycznymi cechami np. charakteru. Duży wpływa mają przecież czynniki środowiskowe. Już w czasie ciąży mnogiej każde z dzieci rozwija się inaczej – tłumaczył ekspert.
– Genetyka odgrywa olbrzymią rolę przy badaniu podatności rodzinnej na nowotwory. W rodzinach, które są szczególnie podatne na pewne gatunki chorób, możemy zastosować leczenie profilaktyczne. Profilaktyka pozwala wykryć raka bardzo wcześnie. Są takie mutacje genomu, które gwarantują bardzo wysoką zapadalność. Niezbędne jest więc poradnictwo i funkcjonowanie ośrodków profilaktycznych – podkreślał.
– Badać się powinien przede wszystkim człowiek chory, u którego występuje uszkodzenie genomu. Dotyczy to także sytuacji, gdy w rodzinie przez kilka pokoleń pojawiały się nowotwory. Profilaktyka nie gwarantuje jednak wyleczenia, a jej brak nie daje pewności fatalnego przebiegu (…) – dodał prof. Wojcierowski.
– W nowotworze nie da się zbyt wiele przewidzieć, ale badania genetyczne dają pewne wskazówki co do rozwoju choroby. W medycynie nic nie jest pewne na 100%, nie wolno jednak zaniedbywać testów. Namawiamy – zwłaszcza tych, którzy mają pewną podatność – do bardzo skrupulatnych badań profilaktycznych. Z reguły powinno się je przeprowadzać raz w roku. To wcale nie jest drogie ani uciążliwe. Najczęściej wykonywane są USG oraz tzw. markery nowotworowe. Wczesne wykrycie choroby daje wielkie szanse na wyleczenie. Oczywiście nie zawsze. Są niestety takie nowotwory, których się praktycznie nie leczy – zaznaczył profesor.
– Żeby wystąpiła choroba, musi dojść do uszkodzenia funkcji genu, a niekoniecznie jego struktury. Zmiany mogą być wrodzone (dziedziczone w rodzinie) lub nabyte. Każdy nowotwór oznacza najczęściej modyfikacje genetyczne. W tej chwili genetyka potrafi zamienić każdą komórkę na nowotworową, a tę zabić lub zamienić na „normalną”. Nie zawsze ma to jednak znaczenie lecznicze. Sytuację laboratoryjną oraz realną (komórki nowotworowe rozsiane w organizmie) dzieli bowiem przepaść (…) – wyjaśnił.
– W Polsce mamy dobre ośrodki, które przeprowadzają szczegółowe badania genetyczne. To samo staramy się robić w Lublinie. Kierunki to profilaktyka oraz odkrywanie mechanizmów powstawania nowotworów. Mamy bardzo dobrą kadrę. Naukowcy mają szansę poznawać nowe metody badań. Szukamy związku pomiędzy przewlekłą hipoksją (brak tlenu w pewnych tkankach organizmu) a powstawaniem nowotworu. Przed nami ogrom pracy – podsumował prof. Jacek Wojcierowski.
WB / opr. MatA
Fot. pixabay.com