Wszystkie anteny Polskiego Radia, w tym Polskie Radio Lublin, nadadzą o północy specjalną audycję, która będzie nawiązywała do nadania depeszy notyfikującej odrodzenie państwa polskiego. Będzie się ona składała z przedwojennego sygnału dźwiękowego Polskiego Radia, wprowadzenia, tekstu depeszy oraz hymnu.
W nocy z 18 na 19 listopada mija 100 lat od nadania depeszy, podpisanej przez ówczesnego naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego, która oznajmiała światu powstanie niepodległej Polski.
Historyk Muzeum Historii Polski Grzegorz Rutkowski przypomina, że nadanie 100 lat temu depeszy zmieniło status Polski na arenie międzynarodowej. Był to sygnał dla dyplomacji społeczności międzynarodowej, że państwo polskie istnieje i funkcjonuje. Oznaczało to również, że Polska przestała być przedmiotem politycznej gry i „stała się graczem”.
Historyk podkreśla, że nadanie depeszy było możliwe dzięki działalności Polskiej Organizacji Wojskowej, z którą współpracował jeden z żołnierzy z oddziałów niemieckich stacjonujących w Cytadeli Warszawskiej. Był nim Ślązak Jan Pradellok, radiotelegrafista, który mimo niemieckich rozkazów nie zniszczył radiostacji i po wyparciu przez Polaków Niemców z Cytadeli nadał telegram.
Grzegorz Rutkowski przypomina, że niezwykle ważne było to, by nadać depeszę drogą radiową, ponieważ nadanie jej w formie telegramu było obarczone ryzykiem związanym z tym, że musiałaby ona przejść przez Wiedeń lub Berlin.
W depeszy Józef Piłsudski napisał: „Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swym losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły wskutek świetnych zwycięstw armii sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój, zbudowany na porządku i sprawiedliwości”. Telegram był zaadresowany do przywódców: Stanów Zjednoczonych, Anglii, Francji, Włoch, Japonii, Niemiec oraz „rządów wszystkich Państw wojujących i neutralnych”.
IAR (opr. DySzcz)
Fot. wikipedia.org