Nielegalny nadajnik siedleckiego Podziemnego Radia Solidarność, zwany „Gordonem” trafił do zbiorów lubelskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Premierowy program został wyemitowany na falach radiowych 14 czerwca 1984 przez Marka Białego i Wiesława Kalankiewicza.
Tomasz Olko kierownik radia do celów nadawczych, wykorzystywał fonię telewizyjną. Przez cały rok 1987 emitowano na fonii TVP, a od lutego 1988 roku na falach ultrakrótkich.
– W latach 1984-1987 cyklicznie nadawaliśmy na przemówieniach Jaruzelskiego w pierwszym programie telewizji, bezpieka się wściekała – wspomina Tomasz Olko, kierownik siedleckiego, podziemnego Radia Solidarność. – Zrobienie audycji nie było prostą sprawą. Trzeba było napisać tekst i znaleźć lektorów, tych mieliśmy z Warszawy. Każda audycja trwała tylko od 6,5 do 15 minut, ze względów bezpieczeństwa. Puszczaliśmy też audycje na telewizyjnych transmisjach konferencji prasowych Jerzego Urbana. Doszliśmy do wniosku, że „zagłuszanie” telewizji to najtańsza i najlepsza metoda.
– Nie udało im się nas namierzyć; nasze radio było największą solą w oku bezpieki. Do dziś mam kasownik, przywieziony przez Szwecję, na wypadek interwencji Służby Bezpieczeństwa. Trzeba było tylko przesunąć kasetkę z nagranym programem, która ulegała zniszczeniu. Wszystkie kasety zostały zdigitalizowane. Ale mam też kilkanaście oryginalnych kaset, być może podaruję je Instytutowi Pamięci Narodowej – dodaje Tomasz Olko.
Na terenie województwa lubelskiego znajdowały się cztery nadajniki Radia Solidarność.
– Świdnickie Radio Solidarność nadawało na falach radiowych, a później wchodziło w obraz telewizyjny. Choć nie było to planowane, wymagało zgrania – przyznaje Marcin Krzysztofik, dyrektor lubelskiego oddziału IPN. – Najbardziej spektakularnym wyczynem radiowców ze Świdnika było wejście w obraz telewizyjny w czasie pogrzebu pierwszego sekretarza KPZR, Jurija Andropowa, gdy w trakcie wystąpienia Konstantina Czernienki w tle słychać słowa „Tu Radio Solidarność Świdnik”.
Radiowcy dysponowali własnymi nadajnikami i urządzeniami zagłuszającymi łączność milicyjną i esbecką, tzw. diabełkami. Audycje retransmitowała Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa.
Tomasz Olko zaangażował się również w organizację podziemnego radia w Białej Podlaskiej. Oryginalne fragmenty audycji wykorzystane w materiale pochodzą ze strony internetowej www.polskieradio.pl.
ZAlew / opr. KS
Fot. Mirosław Trembecki