Skamieniałe drzewa to wyjątkowe zjawisko w skali europejskiej. W miejscowości Siedliska działa Muzeum Skamieniałych Drzew, a znajdujące się tam okazy mają nawet 14 milionów lat. W tak dużych ilościach skamieniałe drzewa występują tylko w 4 miejscach: w Ameryce w stanie Arizona, Argentynie, wyspie Lesbos w Grecji i właśnie w naszym regionie – w Siedliskach Tomaszowskich przy granicy polsko-ukraińskiej.
Prastarzy świadkowie historii
– Kamienie pochodząc z zamierzchłych czasów. Rozmiary eksponatów w muzeum w Siedliskach przyprawiają o zawrót głowy – mówi podleśniczy w Nadleśnictwie Tomaszów, Karol Jańczuk. – To maszyna czasu, do której możemy zajrzeć i zobaczyć, jak wyglądały drzewa kilkanaście milionów lat temu. Proces krzemienienia materii polegał na tym, że w warunkach beztlenowych żywa tkanka została zastąpiona przez krzemionkę i idealnie naśladuje wzór mineralny – możemy zobaczyć sęki, dziury po owadach, a nawet słoje roczne. Na tej podstawie dendrochronolodzy mogą wywnioskować, jaka pogoda była w czasie poszczególnych pór roku. W cerkwi naprzeciw muzeum widać elementy krzemieniowego drewna. Roztocze nie należało do bogatych. To była trudna do życia, zalesiona okolica, osadnictwo rozpoczęło się w XIV – XV w. Ludzie radzili sobie jak mogli, wtedy był to dla nich po prostu kamień, teraz jest to nie do pomyślenia.
Typologia terenu
– Znajdujemy się w zagłębieniu terenu – niecce, w której drzewa zostały powalone, przysypane piaskiem i zalane gorącą wodą bez dostępu tlenu – wyjaśnia Bogusław Łyszczasz, leśniczy leśnictwa Siedliska, Nadleśnictwo Tomaszów. – Nastąpił proces i nie ma tu już żadnego drewna. Miejsca, gdzie były sęki, pęknięcia czy chodniki owadów – zostały wypełnione krzemionką i zachowały rysunek drewna. W całych Siedliskach, u każdego gospodarza można spotkać skamieniałe drzewa. Kiedyś nie było innego materiału – wszystkie schody były wykonywane ze skamieniałych drzew.
– Skamieniałe drzewa wspominane były w czasach średniowiecza, przez kronikarza Jana Długosza – zaznacza Zdzisław Pizun, historyk z Lubyczy Królewskiej.
Perełka gminy
– Skamieniałe drzewa w Siedliskach są perełką gminy. Pomysł utworzenia muzeum był bardzo dobry przyznaje Marek Łuszczyński, burmistrz Lubyczy Królewskiej. – Teraz musimy je promować, aby jak najwięcej osób przyjeżdżało do muzeum. Szerszym projektem jest geopark, ale do utworzenia go trzeba zaangażować powiat a nawet województwo. Gdyby powstał to okolica rozkwitłaby turystycznie na wzór Bałtowa.
Zanim plany stworzenia geoparku zostaną wcielone w życie, możemy podziwiać cenne okazy w muzeum. Żeby stworzyć wyobrażenie, jak mogły wyglądać drzewa w pierwotnej formie, przy leśniczówce w Siedliskach leśnicy posadzili cypriśniki błotne. Zgodnie z badaniami naukowców z Akademii Górniczo-Hutniczej to współcześni dalecy kuzyni skamieniałych drzew – obecnie w naturalnych warunkach można je spotkać np. na Florydzie.
AlF
Fot. Aleksandra Flis