Są liczne prezentacje multimedialne, pokazy filmowe, spotkania literackie i spacery tematyczne – w Kazimierzu Dolnym rozpoczął się Pardes Festival – Spotkania z Kulturą Żydowską. To siódma edycja tego wydarzenia. Ma ono przybliżać sztukę żydowską oraz prezentować polsko-żydowską kolonię artystyczną w nadwiślańskim miasteczku.
Przez wieki chrześcijanie i Żydzi współistnieli w Kazimierzu Dolnym. Pamięta to dobrze rodowita kazimierzanka Halina Furtas. – Mieszkałam na ulicy Senatorskiej. Cały Rynek to była głównie ludność żydowska. W piątek wieczorem wychodził Żyd z takim młoteczkiem i stukał w każdą okiennicą. I już się sklepy zamykały.
– Przyjeżdżam bardzo często do Kazimierza Dolnego, choć na festiwalu Pardes jestem po raz pierwszy. Ale czuję tu żydowski klimat, w każdym fragmencie miasta, na każdej uliczce. Na Czerniawach jest pomnik w formie Ściany Płaczu, jakby uderzony gromem. Z jednej strony są macewy męskie, z drugiej kobiece. Na boisku szkolnym był przecież cmentarz żydowski – mówi jedna z uczestniczek festiwalu.
– Myślę, że program tej edycji wydarzenia jest niezwykle interesujący, bogaty i atrakcyjny. Są też nowe tropy, bo w niedzielę pojedziemy na wycieczkę do Janowca – stwierdza Aleksandra Markiewicz, dyrektor programowa Pardes Festival. – Mamy również piękny program we współpracy z Muzeum Nadwiślańskim. Dzisiaj było zwiedzanie kolekcji judaików i warsztatu złotnika. To rzecz niezwykle unikalna i wyjątkowa. Kontynuujemy też cykl prezentacji kolonii artystycznych.
– W 1938 roku w Kazimierzu Dolnym żyło około 2,5 tysiąca Żydów, którzy stanowili 54% mieszkańców. Ta ludność mieszkała głównie wokół Małego Rynku. Dzielnica do lat czterdziestych funkcjonowała tam, gdzie dzisiaj jest skwer, plac zabaw i połowa tego Małego Rynku. Do momentu kiedy Niemcy usunęli zabudowę drewnianą, dzielnica ta była pełna drewnianych zaułków, drewnianych budynków. Jak widać na starych fotografiach, budynki te nie spełniały standardów, jakie sobie wyobrażamy dzisiaj. Porównałbym je do brazylijskich faveli, czyli ludzie mieszkali tu w dość dużej biedzie – opowiada Oskar Kosowski, przewodnik z Kazimierza Dolnego.
– Powstaje pytanie: jak przywracać coś, czego już nie ma? Wydaje mi się to dość trudne. Myślę, że Pardes Festival jest taką próbą, bardzo trudną próbą – uważa Maks Skrzeczkowski, kazimierski fotograf.
Festiwal potrwa do niedzieli. Jego organizatorem jest Fundacja Spichlerz Kultury.
ŁuG / opr. ToMa
Fot. Łukasz Grabczak
Program PARDES FESTIVAL 2019
Środa, 21 sierpnia 2019
godz. 19.30 | Wieczór filmowy | „Sklep przy głównej ulicy” |2 godz. 8 min. |reż. Jan Kadár, Elmar Klos | we współpracy z Czeskim Centrum Warszawa | Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki |ul. Lubelska 12 | udział nieodpłatny |
Czwartek, 22 sierpnia 2019
godz. 11.00 | Wirtualny spacer po galerii Miasteczko. Jakub Frank i historia frankistów na wystawie stałej w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN | dr hab. Artur Markowski | MHŻP POLIN/Warszawa | Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki, ul. Lubelska 12|
godz. 12.30 | Warsztat wycinanki żydowskiej z Joanną Matyjasek | Gmina Wyznaniowa Żydowska Warszawa/Lublin | Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki, ul. Lubelska 12 | koniecznie z małymi ostrymi nożyczkami | udział nieodpłatny |
godz. 14.30 | Obrazy z przeszłości: kościoły, synagogi, cerkwie i zbory na mapie przedwojennego Lublina| prezentacja multimedialna |Joanna Zętar | Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN/Lublin | Dom Architekta SARP | Rynek 20 |
godz. 17.00 | Popołudnie ze Śliwką Łemkowskie herbarium: o ziołach, kwiatach i owocach w kulturze tradycyjnej Łemków | gawęda Marty Butryn | pieśni łemkowskie w wykonaniu Marty i Krzysztofa Butrynów | Fundacja Stara Droga /Janów Lubelski / Wołowiec | W programie także: degustacja nalewek, lokalnych win i przysmaków śliwkowych | Folwark Walencja | ul. Góry 16 |
godz. 20.00 | spacer po kazimierskich górach, sadach i wąwozach | dr Andrzej Pawłowski / Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza w Lublinie | zbiórka przed Folwarkiem Walencja | udział nieodpłatny |
Piątek, 23 sierpnia 2019
godz. 11.00 | Obrazy z przeszłości: Zamość. O koncepcji wielokulturowego miasta prywatnego kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego | prezentacja multimedialna | dr Piotr Kondraciuk / Muzeum Zamojskie w Zamościu | Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki | ul. Lubelska 12 |
godz. 12.30 | O historii kościoła greckokatolickiego w Polsce | spotkanie z ks. mitratem Stefanem Batruchem | Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki | ul. Lubelska 12
godz. 16.00 | Śladami żydowskimi w Kazimierzu nad Wisłą | spacer tematyczny w przestrzeni Miasteczka z „Licencją na oprowadzanie” | zbiórka przy synagodze od strony Małego Rynku |udział nieodpłatny |
godz. 18.30 | Obrazy z przeszłości: spotkanie z twórczością Ester Kreitman z domu Singer z udziałem potomkiń rodziny Singerów – Hazel Karr i Meirav Hen | czytanie fragmentów prozy Ester Kreitman: Jan Tuźnik | prowadzenie: Aleksandra Markiewicz |na finał spotkania pokaz filmu „Ojczyzna jidysz” (25 min., reż. Henryka Dobosz, Adam Kinaszewski) | Folwark Walencja | ul. Góry 16 | | Partner wydarzenia Wydawnictwo Fame Art| liczba miejsc ograniczona, bezpłatne wejściówki na recepcji Folwarku Walencja na godzinę przed spotkaniem
Sobota, 24 sierpnia 2019
godz. 11.00 | Reminiscencje z wystawy Jung Idysz w Muzeum Miasta Łodzi | prezentacja multimedialna | Adam Klimczak / Muzeum Miasta Łodzi | Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki |ul. Lubelska 12 |
godz. 12.30 | Rozmowa o Pinkasie Bursteinie, żydowskim malarzu z Nowego Sącza | Spotkanie z Ewą Andrzejewską, autorką książki „Maryan. Powrót” (wyd. Nisza) | Kazimierski Ośrodek Kultury, Promocji i Turystyki |ul. Lubelska 12 |
godz. 15.00 | Obrazy z przeszłości: o artystach żydowskich w przedwojennym Krzemieńcu | prezentacja multimedialna | Dorota Seweryn / MNKD | Muzeum Nadwiślańskie | Rynek 19
godz. 17.00 | Przez ruiny i zgliszcza. Podróż po stu zgładzonych gminach żydowskich w Polsce | spotkanie wokół książki Mordechaja Canina (wyd. Nisza)| z udziałem prof. Moniki Adamczyk-Garbowskiej (tłumaczka), Katarzyny Markusz (jewish.pl) i Krystyny Bratkowskiej (wydawczyni) | czytanie fragmentów książki: Jan Tuźnik| prowadzenie: Aleksandra Markiewicz | Dom Architekta SARP | Rynek 20 |
godz. 20.00 | La Rosa Linda | Muzyka diaspory sefardyjskiej | Gerard Edery Trio | Teatr Klepisko | sprzedaż biletów przed koncertem | bilet 40 zł | Teatr Klepisko / Skowieszynek 15 – droga przez Doły kazimierskie na Wylągi i dalej do Skowieszynka, skręt na lewo, w polną drogę do Teatru Klepisko |
Niedziela, 25 sierpnia 2019
godz. 11:00 | Janowiec | Obrazy z przeszłości: program specjalny dla gości Pardes Festival w partnerstwie z Muzeum Nadwiślańskim |
Zwiedzanie Zamku i zespołu dworskiego z Łukaszem Rejowskim | zbiórka przed kasą Zamku |ul. Lubelska 20 | wstęp i parking nieodpłatnie |
godz. 13:30 | Śladami wielokulturowych pamiątek historycznych w Janowcu nad Wisłą (kościół – miejsce po bóżnicy – cmentarz żydowski) | spacer z Filipem Jaroszyńskim | zbiórka przed Kościołem Św. Stanisława bp.m i św. Małgorzaty |ul. Rynek 6|
godz. 15:00 | Na finał wizyta w winnicy Widok Wojszyn | Wojszyn 5a / gmina Janowiec | na skarpie wiślanej na terenie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego | GPS: 51.336203, 21.943048 | tel. 601 563 990 |