Na styku wzniesień Roztocza Środkowego z Grzędą Sokalską znajduje się Biała Góra. W promieniu kilku kilometrów źródła mają 3 rzeki: Sołokija, Wieprz i Huczwa.
Oddalona około 30 kilometrów od Czermna – najważniejszej twierdzy Grodów Czerwieńskich – Biała Góra prawdopodobnie sama była jednym z nich. Świadczy o tym między innymi świetne przystosowanie tego miejsca do potrzeb obronnych, czego dowody i pozostałości możemy zaobserwować do dzisiaj.
– Północne stoki Białej Góry to teren poprzecinany wąwozami, które zapewne miały znaczenie obronne – mówi w rozmowie z Radiem Lublin archeolog Daniel Tereszczuk. – Trudno było je sforsować, są dosyć głębokie. Mają nawet do 4 metrów głębokości i są dosyć pionowe. Samo miejsce teraz jest pokryte lasem, ale jest on dosyć późny. Ma 50 – 70 lat. Całe miejsce było pozbawione roślinności ze względów strategicznych oraz obserwacyjnych – dodaje.
Północny wał w zespole osadniczym na Białej Górze to też ciekawe miejsce. – Wał ten ma wysokość około 3 – 4 metrów ponad dno suchej fosy, która ma głębokość około pół metra – opowiada Tereszczuk. – Te formy są bardzo dobrze widoczne w terenie. Na pewno został on w dużym stopniu później zniwelowany przez ścieżkę narciarską, która prowadzi stokiem Białej Góry. Zaraz za wałem, kilkadziesiąt metrów dalej, mamy potwierdzone obiekty archeologiczne. Są one widoczne w postaci materiału zabytkowego. To była pierwsza linia obrony. Wiele wskazuje na to, że jest to wczesnośredniowieczny wał obronny. Ciężko jest nawet po ścieżce się na niego wdrapać – dodaje.
– Biała Góra jest pokryta gliną lessową, a sam pagór składa się z kamienia marglowego wapnia, który po odsłonięciu jest biały – zaznacza Tereszczuk. – Prawdopodobnie dla ludzi, którzy oglądali to miejsce, było ono olbrzymie i błyszczało w słońcu. Dlatego nazwano je Białą Górą. Natomiast samo grodzisko ma nazwę Medno. To się wiąże pewnie z wytwórczością miodu, ale może mieć również inne znaczenie – dodaje.
– Jak oceniają badacze, grodzisko należy wiązać już z okresem plemiennym – tłumaczy Tereszczuk. – Prawdopodobnie było oni związane z plemieniem Lędzian, które zamieszkiwało te tereny. W trakcie badań w latach 70. XX wieku na terenie tego grodziska, a dokładnie w jednym z wałów, odkryto żelazny grot strzały. Świadczy to, że musiały się tutaj znajdować drużyny zbrojnych wojowników. Na południu od grodziska znajduje się, już teraz niestety suche, źródło. Jak się uważa w przekazach ludowych, miało ono znaczenie lecznicze. Później, prawdopodobnie w XVII wieku, powstała jakaś drewniana kaplica. Mamy po niej pozostałości w postaci materiału archeologicznego. Do tej pory odbywają się w tym miejscu w czerwcu msze święte. Miejsce jeszcze teraz ma znaczenie dla ludzi – dodaje.
Biała Góra to najwyższe wniesienie Grzędy Sokalskiej. Znajduje się w miejscowości Majdanek, tuż obok Tomaszowa Lubelskiego.
AlF / opr. PaW
Fot. nadesłane