Dziś (03.04) Wielka Sobota. W Kościele to dzień oczekiwania na Zmartwychwstanie Chrystusa. Wierni adorują Chrystusa złożonego do grobu. Tradycyjnie jest to także dzień święcenia pokarmów spożywanych w Niedzielę Wielkanocną. W tym roku – z powodu pandemii – odbywać się ono będzie z zachowaniem reżimu sanitarnego.
– Wielka sobota powinna być dniem ciszy, do której zachęcam – mówi sercanin, ks. Bartłomiej Król z parafii pw. Dobrego Pasterza w Lublinie. – Jezus leży w grobie. Oto król zasnął i całą Ziemię spowiła cisza. Dlatego i my powinniśmy przeżyć ten dzień w takiej ciszy. Powinniśmy też – jeżeli jest to możliwe – przyjść w ciągu dnia na chwilę do kościoła i poadorować Chrystusa w grobie, by mu podziękować za to, co dla nas zrobił.
Aż do wieczora w dniu tym nie odprawia się mszy. Po zachodzie słońca rozpoczyna się Liturgia Wigilii Paschalnej, której obrzędy należą już do Niedzieli Zmartwychwstania.
– W godzinach przedpołudniowych w kościołach odbywają się poświęcenia pokarmów. Wieczorem odbywa się tzw. Liturgia Wigilii Paschalnej składająca się z 4 części: Liturgii Światła, Słowa, Chrzcielnej i Eucharystycznej – mówi ksiądz Grzegorz Jarmosz z parafii św. Rodziny w Chełmie.
Całość Liturgii rozpoczyna się od poświęcenia ognia na zewnątrz kościoła. Od tego ognia zapala się paschał, jako symbol Chrystusa Zmartwychwstałego.
Liturgia Wigilii Paschalnej z lubelskiej archikatedry będzie dziś transmitowana na Facebooku i stronie internetowej Polskiego Radia Lublin. Początek o godzinie 20.00.
W Wielką Sobotę zwyczajem jest, że wierni udają się do kościoła, by święcić pokarmy, niektórzy nawiedzają Groby Pańskie. Tradycyjnie święci się chleb, który ma przypominać o „chlebie żywym, który zstąpił z nieba” i o nakarmieniu głodnego ludu, słuchającego na pustkowiu słów Chrystusa. Mięso święci się na pamiątkę baranka paschalnego, którego spożywał Jezus podczas uczty paschalnej z uczniami w Wieczerniku. Święcone jajka są z kolei symbolem nowego życia.
W 2021 roku, w związku z pandemią, pokarmy można święcić także w domach, przed rozpoczęciem śniadania wielkanocnego. Błogosławieństwa dokonuje głowa rodziny, według zaleceń opublikowanych na stronie parafii.
Według Ojców Kościoła, w Wielką Sobotę Jezus zstąpił do otchłani, by wyzwolić wszystkich pogrążonych w śmierci. Wiele starożytnych tekstów opisuje Chrystusa „budzącego” do nowego życia Adama i Ewę, którzy wraz z całym rodzajem ludzkim przebywali w Szeolu. Dla uczniów Jezusa był to dzień największej próby. Apostołowie rozpierzchli się po śmierci Nauczyciela, a jedyną osobą, która wytrwała w wierze, była Matka Boża. Stąd każda sobota jest w Kościele dniem maryjnym.
Podczas liturgii Wigilii Paschalnej dokonuje się odnowienia obietnic chrztu. Uroczyście śpiewa się orędzie wielkanocne, tak zwany „Exsultet”. Słowa hymnu mówią, że noc paschalna jest tą jedyną, która „zna godzinę powstania z martwych Chrystusa”, nocą, która łączy niebo z ziemią, a sprawy boskie – ze sprawami ludzkimi.
Zwyczaj urządzania Grobu Pańskiego wprowadził w XII wieku zakon bożogrobców – Kanoników Regularnych Stróżów Bożego Grobu Jerozolimskiego. W Polsce od okresu Powstania Styczniowego nawiedzanie grobów miało wymiar patriotyczny. W różnych okresach historycznych, jak rozbiory, okupacja niemiecka czy stan wojenny, przy Grobie Pańskim pojawiały się symbole nawiązujące do współczesnych wydarzeń.
Z kolei obrzęd święcenia pokarmów był znany w Kościele Wschodnim i Zachodnim już w VIII wieku. W Polsce pojawił się w XV stuleciu. Początkowo święcono wyłącznie baranka, później także mięso, jaja, ser, masło, ryby oraz liczne przyprawy i zioła. W tradycji chrześcijańskiej dzielenie się poświęconym jajkiem i składanie przy tym życzeń rozpoczyna uroczyste śniadanie wielkanocne.
Zwyczaj malowania jajek przeznaczonych na stół wielkanocny był rozpowszechniony w Polsce już w XIII wieku. Pisał o nim wówczas mistrz Wincenty Kadłubek. Ozdobione jaja nazywano „pisankami” lub „kraszankami”, w zależności od techniki, którą się posługiwano. Te najpiękniejsze przeznaczano na prezenty.
MaTo / ŁoM / IAR /opr. ToMa
Fot. archiwum