Konferencje, debaty historyków, wystawy. Tak będą wyglądały uroczystości upamiętniające 80. rocznicę Akcji Reinhardt, które potrwają od marca do listopada tego roku.
– Przypomnimy jedną z najmroczniejszych kart historii II wojny światowej – mówi historyk z Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie, Jakub Chmielewski. – W nocy z 16 na 17 marca 1942 roku Niemcy rozpoczęli Akcję Reinhardt od likwidacji lubelskiego getta na Podzamczu. Jest to początek masowego mordu ludności żydowskiej. Równocześnie ruszyła akcja deportacyjna z getta we Lwowie. Te transporty były kierowane do obozu zagłady w Bełżcu. Getto lubelskie było przez Niemców likwidowane przez miesiąc. A Akcja Reinhardt trwała do jesieni 1943 roku. W tym czasie szacuje się, że tylko w obozach zagłady w Bełżcu, Sobiborze, Treblince i obozie koncentracyjnym na Majdanku zginęło około 1,5 mln żydowskich dzieci, kobiet i mężczyzn – dopowiada.
ZOBACZ ZDJĘCIA: Konferencja prasowa w Muzeum na Majdanku
– Akcja Reinhardt była największą zbrodnią ludobójstwa w historii Europy. Przygotowaliśmy cykl wydarzeń, których celem jest upamiętnienie ofiar tej akcji, ale także przekazywanie wiedzy historycznej na temat jej organizacji, przebiegu, najważniejszych związanych z nią miejsc i wydarzeń – informuje dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie, Tomasz Kranz.
Jak dodaje Jakub Chmielewski w Lublinie jest wiele miejsc związanych z tą zbrodniczą Akcją. – Przede wszystkim trzeba tu mówić o sztabie Akcji Reinhardt podczas okupacji w budynku obecnego Wydziału Prawa i Administracji KUL. Drugim takim miejscem są magazyny przy ul. Chopina 27, czyli obecnie biblioteka KUL. Także już nie istniejąca, synagoga Maharszala, zniszczona jeszcze podczas wojny, która służyła za centralny punkt koncentracji i selekcji Żydów przed odprowadzeniem ich na rampę kolejową; tzw. lubelski Umschlagplatz, budynek Judenratu i ochronki przy ul. Grodzkiej 1, skąd zabrano dzieci, wywieziono za miasto i zamordowano – tłumaczy Jakub Chmielewski.
– Obchody rozpoczną się w połowie marca uroczystościami w Bełżcu. 17 marca w Lublinie zorganizujemy w dawnym budynku sztabu Akcji Reinhardt przy ul. Spokojnej 1 debatę historyków. W maju będzie seminarium edukacyjne w Sobiborze i duża konferencja w Lublinie, których tematem będzie infrastruktura Akcji Reinhardt – dodaje Tomasz Kranz.
– W trakcie tych obchodów chcemy głównie przypomnieć o historii okupacyjnego Lublina. O tym, jaką rolę odegrało miasto w realizacji Akcji Reinhardt. Wydamy w tym celu magazyn polsko-angielski „Varia”. W numerze znajdą się historyczne szkice, archiwalne fotografie i unikatowe dokumenty, niejednokrotnie po raz pierwszy publikowane – informuje Agnieszka Kowalczyk-Nowak, rzecznik prasowy Państwowego Muzeum na Majdanku.
– Takim „dopełnieniem” Akcji Reinhardt była Akcja Erntefest przeprowadzona 3 i 4 listopada 1943 roku w obozie koncentracyjnym na Majdanku, ale także w Treblince i Poniatowej. Tylko podczas tej akcji zamordowano około 42 tys. Żydów przebywających jeszcze na Lubelszczyźnie – mówi Jakub Chmielewski.
– Maj 2022 to będzie miesiąc poświęcony głównie na konferencje i seminaria metodyczne dla nauczycieli, pracowników innych muzeów i miejsc pamięci. Takie seminarium będzie organizowane w Sobiborze. Ten miesiąc będzie też przeznaczony na to, aby zwiedzić z naszym przewodnikiem miejsca, które odegrały szczególną rolę w Akcji Reinhardt w Lublinie – dopowiada Agnieszka Kowalczyk-Nowak.
– Przede wszystkim powinniśmy pamiętać, że ta ogromna zbrodnia stanowi najkrwawszy etap Holokaustu, czyli Zagłady Żydów europejskich, dokonanej przez niemiecką III Rzeszę w trakcie II wojny światowej. Pochłonęła blisko 2 mln ofiar. Większość z nich to polscy obywatele, między innymi Żydzi z Lublina i naszego województwa. Powinniśmy przypominać ich tożsamość, życie i to, że zostali zgładzeni podczas wojny – tłumaczy Tomasz Kranz.
Obchody 80. rocznicy Akcji Reinhardt 16 marca organizuje również Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego. W programie między innymi wykłady, przemówienia rodzin ocalałych z zagłady oraz uroczysty koncert.
MaTo / opr. LysA
Fot. Krzysztof Radzki