Ponad 26 milionów kosztowała konserwacja, renowacja i digitalizacja 19 zabytkowych drewnianych cerkwi oraz ich wyposażenia na Lubelszczyźnie, Podlasiu, Podkarpaciu i w Małopolsce. Projekt pod nazwą „Wschodniosłowiańskie Dziedzictwo Kulturowe” realizowano w latach 2017-2021.
ZOBACZ ZDJĘCIA: Podsumowanie projektu „Wschodniosłowiańskie Dziedzictwo Kulturowe”
Projekt realizowała prawosławna diecezja lubelsko-chełmska. – Nie było to łatwe zadanie – mówi prawosławny arcybiskup lubelsko-chełmski Abel. – Diecezja była beneficjentem tak olbrzymiego projektu, który rozpoczął rewitalizację świątyń: od Suwałk, poprzez Białostocczyznę, województwo lubelskie. A zakończony został obiektami w Małopolsce, w Wysowej i na Podkarpaciu. Nie była to łatwa sprawa, aby wszystkie te obiekty scalić, ale cieszymy się, że się udało to sfinalizować i przywrócić utracone piękno, dla tych drewnianych obiektów sakralnych.
– Prace przy tych zabytkach kończyły sukcesywnie, co pozwoliło nam nagrodzić je Laurem Konserwatorskim – mówi wojewódzki konserwator zabytków Dariusz Kopciowski. – W ten sposób zostały wyróżnione świątynie w Kobylanach i w Horostycie. Zakres prac konserwatorskich był bardzo szeroki. To były kompleksowe remonty: od fundamentów aż po kalenice dachu, łącznie z pokryciem dachowym. Roboty prowadzone były również przy zabytkach ruchomych. Bowiem np. w Kobylanach to były prace powiązane z częściowym odtworzeniem mozaiki, która znajdowała się na prezbiterium od zaplecza cerkwi.
– Jedną z odrestaurowanych cerkwi, jest Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Horostycie. To najstarsza z tych świątyń. Pochodzi z początku XVIII stulecia – uzupełnia Kopciowski. – Wykonawcy z wielką pieczołowitością podeszli do konserwacji elementów, zachowanych, oryginalnych. Myślę tu o stolarce okiennej. Oczywiście w przypadku każdej cerkwi to jest ikonostas z całą strukturą, obrazy. Wspomnieć można, że w Horostycie jest chór muzyczny z balustradą. Ale ta balustrada w przeciągu wielu lat użytkowania zmieniła swój kształt. Była to okazja do tego, aby w oparciu o przekazy ikonograficzne, różne badania, które tam zostały wykonane, przywrócić pierwotny kształt i polichromię na tej balustradzie .
– Projekt, żeby wyremontować 19 drewnianych, przepięknych obiektów cerkiewnych, był przekonujący i otrzymał dofinansowanie – mówi sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin. – Zdecydowaliśmy, żeby te cerkwie z tych środków kompleksowo odnowić, upiększyć, zabezpieczyć bardzo często. Bo też czasami były w takim stanie, że trzeba było je ratować. Teraz są odratowane i upiększone. Projekt ten trwał 5 lat i dzisiaj możemy ogłaszać finał tych wysiłków. Traktujemy to jako zadanie oczywiste. Kultura prawosławna, religia prawosławna była i jest częścią kultury Rzeczypospolitej, Rzeczypospolitej wielu narodów, wielu wyznań, wielu religii. I tę tradycję chcemy kontynuować.
– Tym, co warto podkreślić, jest to, że te cerkwie są użytkowane – mówi Kopciowski. – Miałem okazję, kiedyś być na uroczystości oddania w cerkwi w Kobylanach po pracach. Cały kościół był wypełniony wiernymi, więc to też nie jest tak, że się remontuje cerkwie po to, aby tylko wyremontować. Służą one lokalnej społeczności prawosławnej.
Wszystkie wyremontowane obiekty cerkiewne zostaną połączone szlakiem turystyki kulturowej pod nazwą „Śladami wschodniosłowiańskiej tradycji”. Można go znaleźć na stronie szlakswt.pl.
W ramach projektu na Lubelszczyźnie odrestaurowano 7 cerkwi. Odnowiono też przydrożną kapliczkę w Białowieży i budynek przyklasztorny w Jabłecznej. 85% środków na ten cel pochodziło z unijnego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, Ochrona Dziedzictwa Kulturowego i Rozwój Zasobów Kultury.
EwKa / opr. AKos.
Fot. szlakswt.pl