70 lat temu, 3 maja 1952 r., polska sekcja Radia Wolna Europa rozpoczęła z Monachium nadawanie stałych audycji w języku polskim. RWE w okresie PRL stało się jednym z najważniejszych źródeł obiektywnych wiadomości dla milionów Polaków.
Wraz z wybiciem godziny jedenastej 3 maja 1952 r. rozległy się w eterze pierwsze takty „Majowego Mazurka” i głos spikera: „Mówi Radio Wolna Europa, Głos Wolnej Polski”.
CZYTAJ TEŻ: Prezydent odznaczył Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej
Pierwsi przemówili: prezes Komitetu Wolnej Europy adm. Harold Miller oraz pierwszy dyrektor rozgłośni, legendarny kurier i emisariusz Komendy Głównej AK i Rządu RP na uchodźstwie Jan Nowak-Jeziorański. „Wiedzcie, że żadna kurtyna fałszu i kłamstw nie zdoła nam nigdy przesłonić waszego oblicza – prawdziwego oblicza Polski. […] Przeżywamy jak i wy uczucie zniewagi i upokorzenia, gdy w imieniu Polski przemawia dziś szajka renegatów, a stary szpicel NKWD nazwiskiem Bierut ośmiela się występować jako prezydent Rzeczypospolitej” – powiedział Nowak-Jeziorański.
Wskazał, że najważniejszym zadaniem RWE wobec kraju będzie walka o zachowanie polskiej tożsamości i obrona społeczeństwa przed sowietyzacją. Narzędziem tej walki będzie prawda o wydarzeniach w Polsce i na świecie oraz przeciwstawianie się fałszowaniu polskiej tradycji i historii. Podkreślił, że rozgłośnia w żadnej mierze nie będzie nawoływać do czynnego oporu, tworzenia podziemia czy też zbrojnych wystąpień przeciwko władzom komunistycznym.
Historia powstania RWE sięga końca lat czterdziestych. Stało się wtedy jasne, że zwiększa się kontrola Związku Sowieckiego nad Europą Środkowo-Wschodnią i pogarszają się relacje amerykańsko-sowieckie. W USA powstał projekt utworzenia niezależnej instytucji, mającej z terenu Ameryki i Europy Zachodniej wspomagać emigrantów antykomunistycznych. Chodziło też o działania propagandowe, powstrzymujące pogłębianie się dominacji sowieckiej i podtrzymujące na duchu społeczeństwa krajów za żelazną kurtyną.
CZYTAJ TEŻ: W Lublinie powstaje film „Przysięga Ireny” [ZDJĘCIA]
1 czerwca 1949 r. zebrał się 50-osobowy Komitet Wolnej Europy, składający się z wybitnych Amerykanów, m.in. wpływowych przedstawicieli amerykańskich środowisk finansowych i politycznych, reprezentujących zarówno konserwatystów, jak i demokratów. Komitet wyznaczył sobie za cel „udzielanie poparcia przywódcom politycznym i intelektualistom, przebywającym czasowo w USA, w poszukiwaniu wolności, której zostali pozbawieni we własnym kraju”.
Powołano trzy podkomitety, przewodnictwo Komitetu ds. Radia objął wpływowy bankier amerykański, Frank Altschul. Pieniądze na działalność KWE pochodziły w większości z funduszy CIA, mimo że prowadzono równolegle zbiórki publiczne, ogłaszając amerykańskiej i światowej opinii publicznej, że są one podstawą działania Komitetu.
Komitet Wolnej Europy mógł – w przeciwieństwie do oficjalnych instytucji rządu USA – głosić jawnie postulat wyzwolenia narodów Europy Środkowo-Wschodniej spod jarzma ZSRS. Narzędziem do tego stało się Radio Wolna Europa, które w lipcu 1950 r. rozpoczęło z Nowego Jorku nadawanie w rodzimych językach do krajów za żelazną kurtyną. Początkowo audycje trwały tylko pół godziny.
4 lipca 1950 wyemitowano pierwszy program dla Czechosłowacji, a 4 sierpnia 1950 r. pierwszą audycję radiową skierowaną do Polski – Głos Wolnej Polski. Półgodzinne, a następnie godzinne programy polskie nagrywano w studiu w Nowym Jorku. Następnie wysyłane były pocztą lotniczą do Niemiec i emitowane z anteny pod Frankfurtem.
30 czerwca 1994 r. Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadała ostatnią audycję.
PAP / RL opr. KS
Fot. pixabay.com
