3 maja Kościół w naszym kraju obchodzi uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Jest to święto kościelno-narodowe, które nawiązuje do ważnych wydarzeń z historii: obrony Jasnej Góry przed Szwedami w 1655 roku, ślubów króla Jana Kazimierza, w których powierzył królestwo opiece Matki Bożej, a także uchwalenia Konstytucji 3 maja.
Tradycyjnie tego dnia, podczas wieczornej modlitwy Kościoła, jest śpiewana pieśń polskiego rycerstwa „Bogurodzica”. Uroczystość NMP Królowej Polski, na prośbę biskupów polskich ustanowił w 1920 roku papież Benedykt XV po odzyskaniu przez nasz kraj niepodległości po 123 latach zaborów.
Maryja jako Królowa Polski jest otaczana powszechnym kultem w naszym kraju od XV wieku. Szczególnym miejscem dla Polaków jest Częstochowa, gdzie znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, nazywany też „Czarną Madonną”. Jej wstawiennictwu przypisywano zwycięstwo nad Szwedami i cudowną obronę Jasnej Góry w XVII stuleciu.
Za początek obchodów święta Królowej Polski uważa się słynny akt króla Jana Kazimierza, który 1 kwietnia 1656 roku w katedrze lwowskiej obrał Maryję za Patronkę Narodu. Autorem tekstu ślubów lwowskich był jezuita misjonarz Andrzej Bobola, późniejszy święty i jeden z patronów Polski.
Zapis w konstytucji sejmowej z 1764 roku stwierdzał, iż Rzeczpospolita czci Maryję w Obrazie Jasnogórskim i „w potrzebach doznaje Jej protekcji”. Konstytucja 3 maja uchwalona w 1791 roku zawierała preambułę nawiązującą do wydarzenia w katedrze lwowskiej. W okresie zaborów pielgrzymki na Jasną Górę do Królowej Korony stały się manifestacją religijną i patriotyczną.
W tradycji chrześcijańskiej, kult Matki Bożej jako królowej w znaczeniu ewangelicznym, a nie – politycznym, sięga IV wieku. Jako Królową Polski czczono ją już w średniowieczu. Tytuł „Królowa nasza” w odniesieniu do Maryi pojawił się w kronikach Jana Długosza. Jedna z najbardziej znanych w naszym kraju modlitw „Pod twoją obronę”, jest najstarszą modlitwą maryjną. Jej zapis znaleziono na papirusie koptyjskim z III wieku.
W Kościele katolickim długą, bo kilkusetletnią tradycję mają nabożeństwa majowe, poświęcone Matce Bożej. Ich centralną częścią jest – powstała w XII wieku we Francji – Litania loretańska, odmawiana wspólnie przez wiernych i kapłana. W naszym kraju zawiera ona dodatkowe wezwanie – „Królowo Polski”, zatwierdzone w 1908 roku przez Stolicę Apostolską.
Od 2015 roku, za zgodą Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, w Polsce zostało dodane nowe wezwanie: „Matko Miłosierdzia”. Do obchodzenia nabożeństw majowych zachęcał papież Jan Paweł II.
Po latach zaborów i odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, w II Rzeczpospolitej obchodzono święto kościelno-narodowe – uroczystość Królowej Polski i rocznicę Konstytucji 3 maja. Po II wojnie światowej w 1946 roku władze komunistyczne zabroniły publicznego świętowania Konstytucji 3 maja, a próby manifestacji były tłumione przez milicję. W 1951 roku święto zostało oficjalnie zniesione. Na przykład za pozostawienie do 3 maja polskiej flagi, którą należało obowiązkowo wywiesić na robotnicze święto 1 maja, groziły kary, jak wezwanie na Kolegium do spraw wykroczeń, czy areszt. Od 1990 roku, uchwałą Sejmu III Rzeczpospolitej, dzień Konstytucji 3 maja jest ponownie świętem państwowym i dniem wolnym od pracy.
Uroczystość NMP Królowej Polski była cały czas obecna w liturgii Kościoła w naszym kraju, mimo, że po napaści Niemiec na Polskę w 1939 okupacyjne władze oficjalnie zakazały obchodzenie święta Królowej Korony Polskiej. Nie uznawały go później również nowe władze Polski Ludowej.
Mimo to, 26 sierpnia 1956 roku, w 300. rocznicę ślubów króla Jana Kazimierza, blisko milion Polaków zgromadzonych na Jasnej Górze powtarzało słowa ślubowania. Jego tekst przygotował prymas Stefan Wyszyński, więziony wówczas przez komunistyczne władze. Podczas jasnogórskich uroczystości symbolizował go pusty tron i wiązanka biało-czerwonych kwiatów.
W 1962 roku papież Jan XXIII ogłosił Maryję Królową Polski główną patronką kraju i Opiekunką naszego narodu.
W Millenium Chrztu Polski, 3 maja 1966 roku na Jasnej Górze kardynał Stefan Wyszyński, w obecności episkopatu i kilkuset tysięcy ludzi, oddał w macierzyńską niewolę Maryi, rozpoczynające się nowe tysiąclecie Polski. Prymas jako legat papieski reprezentował wówczas także nieobecnego papieża Pawła VI. Uroczystości zakończyły się odnowieniem Ślubów Jasnogórskich.
3 maja 2016 roku, z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski, na Jasnej Górze odbyła się uroczystość, podczas której arcybiskup Stanisław Gądecki, przewodniczący Komisji Episkopatu Polski dokonał Nowego Aktu Zawierzenia Narodu Polskiego Matce Bożej.
RL / IAR / opr. ToMa
Na zdj. Zdobienie południowej ściany Pokoi Królewskich na Jasnej Górze, fot. Yarl / wikipedia.org