Zaczynała panowanie, gdy premierem Wielkiej Brytanii był Winston Churchill, a prezydentem Stanów Zjednoczonych Harry Truman. Królowa Elżbieta II na brytyjskim tronie zasiada od 70 lat. Dziś rozpoczęły się czterodniowe obchody jej Platynowego Jubileuszu.
– Królowa Elżbieta II to symbol stałości w stale zmieniającym się świecie – mówi doktor Tomasz Niedokos w rozmowie z Magdaleną Kowalską.
Królowa Elżbieta II obchodzi Platynowy Jubileusz 70 lat panowania. Skąd wynika jej fenomen? Czy tylko z tego, że 70 lat urzęduje na tronie, czy jest to związane z wieloma innymi czynnikami?
Myślę, że długość panowania ma znaczenie, bo 70 lat to jednak bardzo dużo. Choć precedens w historii Wielkiej Brytanii był, bo jej praprababcia królowa Wiktoria panowała prawie 64 lata. Z powodu właśnie tak długiego panowania większość jej poddanych nie zna właściwie innej królowej. Zawsze była Elżbieta II, zawsze była taka sama. Myślę, że najważniejszą cechą jej panowania jest to, że zawsze była, jest symbolem stałości, kontynuacji w bardzo burzliwych czasach – zauważa dr Tomasz Niedokos.
Za co jeszcze Brytyjczycy ją szanują?
Myślę, że najważniejsza jest stałość – królowa jako symbol kontynuacji. Sensem monarchii jest właśnie poczucie ciągłości i to, że królowa uosabia te wartości czy – mówiąc po staroświecku – cnoty, które wydaje się, że Brytyjczycy ciągle cenią. Są to poczucie obowiązku, pewna powściągliwość w wyrażaniu opinii i emocji, życzliwość wobec swoich poddanych – wymienia dr Tomasz Niedokos.
Czy pierwsze lata panowania królowej Elżbiety II pokazywały, że jej czas będzie wyjątkowy i że będzie to taka królowa, jaką ją dziś znamy?
Królowa zasiadła na tronie w wieku 26 lat. Sama była tym trochę zaskoczona. W jej życiu były właściwie dwa momenty zaskoczenia przebiegiem wydarzeń. Pierwszy to, kiedy miała 10 lat i abdykował jej stryj Edward VIII. Wtedy dopiero dowiedziała się, że będzie kiedyś królową. Urodziła się jako córka młodszego syna ówcześnie panującego króla, więc w linii przewidzianej do objęcia tronu. W wieku 10 lat dowiedziała się, że będzie królową, a w wieku 26 lat zmarł jej ojciec, król Jerzy VI. Miał 52 lata, czyli raczej była to śmierć przedwczesna. Królowa spodziewała się, że to nastąpi po dłuższym czasie, że będzie mogła cieszyć się spokojniejszym życiem przez dłuższy czas. Ale zasiadła na tronie w wieku 26 lat w kraju zupełnie innym niż dzisiaj. W 1952 roku niektóre produkty żywnościowe czy konsumpcyjne były jeszcze na kartki. Sama królowa musiała zebrać odpowiednią liczbę kartek, żeby zakupić swoją suknię koronacyjną. Myślę, że ten drugi okres elżbietański był także okresem dobrobytu w Wielkiej Brytanii, mimo różnych kryzysów gospodarczych, które nawiedzały ten kraj. Jednak biorąc pod uwagę punkt startowy, Wielka Brytania jest dzisiaj o wiele bogatszym krajem – zaznacza dr Tomasz Niedokos.
Czy monarchia bez królowej Elżbiety przetrwa? Czy to królowa Elżbieta stanowi o tym, że monarchia w dalszym ciągu cieszy się popularnością?
Myślę, że w dużym stopniu jednak królowa Elżbieta, bo jej dzieci nie uosabiają tych cech, za które Brytyjczycy ją cenią, czyli tego ogromnego poczucia obowiązku, powściągliwości czy wierności w małżeństwie. W tym następnym pokoleniu rodziny królewskiej było wiele skandali, które nadszarpnęły wizerunek rodziny królewskiej i samej instytucji monarchii. Przyszłość jest więc niepewna. Symbolem kłopotów może być to, że w roku Platynowego Jubileuszu panowania Elżbiety II jeden z jej synów, książę Andrzej, był uwikłany w aferę, w której chodziło o stosunki seksualne z nieletnimi – mówi dr Tomasz Niedokos.
Czy królowa Elżbieta będzie na tronie do końca, czy ustąpi, jeśli jej zdrowie zacznie się pogarszać?
Trudno w tej chwili powiedzieć. Wydaje się, że będzie do końca, chociaż ostatnio zaczęła przekazywać więcej obowiązków księciu Karolowi. W zeszłym miesiącu miała miejsce uroczysta ceremonia otwarcia nowej sesji parlamentu i po raz pierwszy od bardzo wielu lat przemówienie królowej wygłosił książę Karol – mówi dr Tomasz Niedokos.
Dziś w Londynie odbyła się Tradycyjna Parada Urodzinowa Królowej. Wieczorem w Zjednoczonym Królestwie, a także na brytyjskich terytoriach zamorskich oraz w stolicach krajów Wspólnoty Narodów, rozświetlonych zostanie ponad 1500 latarni.
W Warszawie już od wczoraj można natomiast oglądać wystawę poświęconą umacnianiu stosunków polsko-brytyjskich przez królową Elżbietę.
W Lublinie, na wzór latarni w Zjednoczonym Królestwie, oświetlone zostaną na kolor fioletowy – wiodącą barwę jubileuszu Królowej – drzewa na placu Litewskim. Będzie to około godziny 20.30. Także w godzinach wieczornych na fasadzie Centrum Spotkana Kultur zostanie wyświetlona okolicznościowa prezentacja.
MaK / opr. WM
Fot. EPA/Sgt Donald C Todd/BRITISH MINISTRY OF DEFENCE/HANDOUT MANDATORY CREDIT: MOD/CROWN COPYRIGHT HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES Dostawca: PAP/EPA