Rozbiórkę pomnika upamiętniającego żołnierzy Armii Radzieckiej planuje urząd miasta w Terespolu. Taką decyzję podjęli radni. Na pomniku można przeczytać, że postawili go mieszkańcy w dowód wdzięczności Armii Radzieckiej za wyzwolenie Terespola. W ostatnim czasie chęć przejęcia obiektu zadeklarowała białoruska Fundacja Laguna.
– Ostateczna decyzja w sprawie ewentualnego przekazania pomnika będzie podjęta po konsultacji z Instytutem Pamięci Narodowej – mówi burmistrz Terespola, Jacek Danieluk. – Robiliśmy ekspertyzę techniczną. Ten pomnik jest w bardzo złym stanie. Co najistotniejsze, rada miasta podjęła już uchwałę, przy jednym wstrzymującym się głosie, że chce, aby ten pomnik został usunięty z głównej ulicy miasta. Niestety to, co się stało w tej chwili w Ukrainie, ta napaść, ludobójstwo, barbarzyństwo, palenie, gwałty, to coś, czego nie jest w stanie zrozumieć normalny człowiek.
– Temat rozbiórki pomnika był już poruszany wielokrotnie – mówi przewodniczący rady miasta Terespol, Jarosław Tarasiuk. – Doszliśmy do wniosku, że w zasadzie armia rosyjska w Ukrainie w tej chwili zachowuje się tak, jak zachowywała się Armia Radziecka w tamtych czasach na terenie Polski. Zwróciła się do nas Fundacja Laguna z Brześcia, że oni ten pomnik chcą przejąć. Nie wiem, czy to będzie technicznie możliwe, dlatego że ten pomnik jest w takim stanie, w jakim jest.
CZYTAJ: Terespol: miasto planuje rozbiórkę poradzieckiego pomnika
– Jeśli chodzi o moje stanowisko w sprawie pomnika, to pochowano tu żołnierzy radziecki, którzy walczyli w walkach wyzwoleńczych tych terenów, Terespola i okolic, w czasie II wojny światowej, którzy wraz z frontem białoruskim je wyzwalali – tłumaczy historyk, radny miasta Terespol, Robert Wieczorek. – Można dziś spekulować, czy to było wyzwolenie, bo w jaki system trafiliśmy, to każdy wie. Natomiast był to pomnik noszący znamiona mogiły, bo byli tam pochowani wszyscy żołnierze walczący w okolicach Terespola. Zasugerowałem panu burmistrzowi i pozostałym radnym, żeby najpierw otrzymać informację, czy to nadal nosi znamiona mogiły. Zasugerowałem, że skoro postawili to mieszkańcy Terespola w roku 1950, to niech oni się wypowiedzą, co chcą z tym pomnikiem zrobić. Ja uważam, że jest to też jakiś symbol historii.
– Pomnik poświęcony żołnierzom Armii Radzieckiej, zlokalizowany w Terespolu przy ul. Wojska Polskiego nie figuruje w ewidencji grobów i cmentarzy wojennych, prowadzonej przez wojewodę lubelskiego – informuje rzecznik wojewody lubelskiego, Agnieszka Strzępka. – Został z niej wykreślony w 2019 roku, na podstawie otrzymanych z Polskiego Czerwonego Krzyża protokołów potwierdzających ekshumację żołnierzy radzieckich, przeprowadzone w marcu 1958 roku. Zgodnie z oświadczeniem burmistrza miasta Terespol, pomnik usytuowany jest na nieruchomości stanowiącej własność gminy miejskiej Terespol. Na usunięcie pomnika nie jest więc potrzebna zgoda wojewody lubelskiego. Decyzje o technicznym sposobie usunięcia pomnika oraz przeznaczeniu lub zagospodarowaniu materiałów powstałych podczas jego usuwania, podejmuje właściciel nieruchomości.
– Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby rozebrać pomnik, realizując tym samym postanowienia ustawy z 1 kwietnia 2016 roku o usuwaniu symboliki totalitarnej z przestrzeni publicznej – mówi rzecznik Instytutu Pamięci Narodowej, Rafał Leśkiewicz. – IPN deklaruje wsparcie władzom samorządowym Terespola i pomoc w usunięciu pomnika. Jednocześnie pojawiają się informacje o tym, że demontowany pomnik chciałaby przejąć fundacja białoruska. Jeżeli do IPN wpłynie prośba o opinię ze strony władz Terespola, jak w takiej sytuacji postąpić, bez wątpienia IPN zarekomenduje usunięcie pomnika, ale nie przekazywanie go jakiejkolwiek instytucji czy organizacji białoruskiej. W naszej ocenie mogłoby to być wykorzystane jako element propagandowy i byłoby to niezgodne z polityką historyczną państwa polskiego.
CZYTAJ: Chełm: Rozpoczął się remont kaplicy pw. św. Mikołaja
– Powinien stać, nie być likwidowany. Bądź co bądź w tamtym okresie żołnierze radzieccy wyzwalali nasze tereny. Zginęli za wyzwolenie. To jest historia pisana pomnikami – twierdzi przechodzień. – Jak najbardziej jestem za likwidacją tego pomnika, dlatego że wielokrotnie przy różnorakich świętach razi. Dawno powinno go nie być. Z jakiego powodu miałby tu stać. To byli tacy sami okupanci jak Niemcy – dodają inni.
Pomnik w Terespolu upamiętnia żołnierzy radzieckich poległych 28 lipca 1944 roku.
Dodajmy, że szczątki 64 żołnierzy radzieckich, które do 1958 roku znajdowały się przy pomniku, zostały złożone na cmentarzu wojennym w Siedlcach.
MaT / opr. LysA
Fot. MaT