Studenci z Politechniki Krakowskiej z wydziałów architektury i krajobrazu będą inwentaryzować drewniane domy i ogrody w Hrubieszowie. Szczególnie zajmą się Zinówką i jej otoczeniem – domem rodzinnym profesora Wiktora Zina.
– Celem projektu „Hrubieszowski Dom i Ogród z Klimatem” jest uświadomienie potencjału, jaki tkwi w dziedzictwie historycznym zabudowy mieszkalnej, która zachowała się na terenie Hrubieszowa – mówi architekt Izabela Sykta z Wydziału Krajobrazu Politechniki Krakowskiej. – Postacią wiodącą całego przedsięwzięcia jest postać profesora Zina, wybitnego profesora naszego wydziału, mistrza pokoleń. Najważniejszym dla nas obiektem jest dom rodzinny profesora, zwany Zinówką. pomysł, żeby przy współpracy studentów powstał projekt „Zinówka: reaktywacja”, który będzie zmierzał do pokazania możliwości przekształcenia tego domu w to, o czym marzył profesor, czyli taki otwarty ośrodek pracy twórczej, gdzie będą przyjeżdżać artyści rzemieślnicy, gdzie będą wspólnie pracować i pielęgnować te tradycje oraz promować je i edukować społeczeństwo na temat tych ogromnych wartości.
– Hrubieszów był jednym z miast, które przede wszystkim miały zabudowę drewnianą, do właściwie drugiej połowy XIX wieku – mówi Maria Fornal, etnograf. – Murowane domy pojawiały się tylko jako obiekty sakralne, część rezydencji bogatych właścicieli ziemskich. Przyzwyczajenie do domów drewnianych było bardzo silne i wynikało z kosztów budowy, ale i z tego, że łatwiej było w przypadku konieczności rozbudowy tego domu dobudować kolejną część drewnianą.
– Mamy stworzyć mapę, spacerownik po tych tradycyjnych hrubieszowskich domach – mówi Izabela Sykta. – W związku z tym będziemy inwentaryzować w sposób bardziej zdecydowanie ogólny, czyli domy, które się zachowały, pokazując ich potencjał, ale też wskazując ich właścicielom drogi, w jaki sposób oni mogą te domy właściwie i zgodnie ze sztuką konserwatorską remontować tak, żeby zależało im, aby na tej mapie się znaleźli. Żeby umieli wykorzystać to, co mają nie jako kłopot – bo tak traktowane są te domy ze względu na to, że jest je tak trudno odnowić, są w złym stanie, nie ma na to środków, nie bardzo funkcjonują jakieś programy pomocowe ze strony miasta. Jakie znaleźć metody, żeby to zadziałało na korzyść tych domów, żeby one nie były niszczone, ale też na korzyść ich właścicieli, żeby poczuli, że mają wartość.
– Charakterystyczny dom w Hrubieszowie to był dom z gankiem na osi elewacji frontowej, dłuższej, oparty na dwóch słupach – mówi Maria Fornal. – Ściany były szalowane najczęściej pionowymi deskami łączonymi listewkami, ale na narożach nabijano detal, najczęściej geometryczny. Zwieńczenie elewacji też było ukryte pod listwą ozdobnie wycinaną, zdobiono ganki. Jednym z takich domów, który może być przykładem hrubieszowskiego budownictwa, jest dom rodzinny profesora Zina.
– Jestem kierownikiem katedry, a więc następcą prof. Wiktora Zina – mówi Jolanta Sroczyńska z Katedry Historii Architektury i Konserwacji Zabytków Politechniki Krakowskiej. – Przyznam, że jestem tutaj pierwszy raz, chociaż na co dzień widywałam profesora dość często. Jestem ze swoimi studentami. Pragnę pokazać im, jak piękny jest Hrubieszów, jak piękna jest architektura, jak ludzie nie doceniają piękna zawartego w tych budynkach, o których zresztą profesor bez przerwy mówił i zwracał uwagę, że takie proste rzeczy potrafią zachwycać. Chcemy też podjąć się tu adaptacji tego obiektu na to, o czym marzył profesor – takiego centrum kultury, w którym można by poznać jakieś nowe rzemiosło w nawiązaniu do przeszłości profesora.
– Studenci będą wykonywali inwentaryzację, rozpoznanie konstrukcji tego obiektu ze szczególnym uwzględnieniem wszelkiego rodzaju detali, takich jak okna, drzwi – dodaje Jolanta Sroczyńska. – Na podstawie takiej inwentaryzacji można podjąć się projektu konserwatorskiego, czyli określającego co w jakim stanie jest w budynku zachowane, co należy zmienić i wymienić, co zakonserwować. Na podstawie takiej inwentaryzacji wykonuje się dopiero projekty adaptacyjne, więc jest podstawą wszystkiego.
Praktyki studenckie będą trwały dwa tygodnie. Projekt zakończy się w 2024 r. Powstaną wówczas monografia historyczna oraz katalog domów hrubieszowskich.
AP/ opr. DySzcz
Fot. Agnieszka Piela