W Chełmie powstał skwer Szmula Zygielbojma, mieszkańca miasta, przedwojennego polityka, dziennikarza, działacza społecznego. W trakcie II wojny światowej wydostał się z Polski i na Zachodzie przekazywał informacje na temat sytuacji polskich Żydów. Zabiegał o udzielenie im pomocy. W 1942 r. został członkiem Rady Narodowej RP.
Alarmował organizacje żydowskie na świecie, polityków i wpływowych ludzi o trwającej eksterminacji Żydów. Nie widział jednak rezultatów swoich działań, bowiem po upadku powstania w getcie warszawskim popełnił samobójstwo.
Pomnik i mural, będący kopią pożegnalnego listu Zygielbojma przypominają o tragicznych losach mieszkańców Chełma. Skłaniają do refleksji nad konsekwencjami biernej postawy wobec zła, nienawiści i nietolerancji, których skutki dziś odczuwalne są silniej niż przez ostatnich 80 lat od rozpaczliwego protestu i ofiary Szmula Zygielbojma.
Fot. Dominik Gil