W Ogrodzie Saskim w Warszawie zakończyło się w sobotę 11. Narodowe Czytanie z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy i pierwszej damy Agaty Kornhauser-Dudy. Na zakończenie para prezydencka ogłosiła, że za rok lekturą będzie „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.
Tegoroczną lekturą były „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza, czyli tomik poezji, który zapoczątkował epokę romantyzmu w literaturze polskiej.
CZYTAJ: „Romantyzm jest w nas”. Trwa Narodowe Czytanie
Na zakończenie 11. odsłony Narodowego Czytania pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda zaznaczyła, że „podczas lektury Ballad i romansów mogliśmy się przekonać, że występują w nich różni bohaterowie, ale z pewnością łączy je nasza polska wrażliwość”. – Być może o sukcesie „Ballad i romansów” zadecydowały właśnie czucie i wiara, czyli to, co możemy zobaczyć tylko i wyłącznie sercem – powiedziała. – A tego serca z pewnością nie zabrakło uczestnikom i organizatorom Narodowego Czytania – dodała.
Agata Kornhauser-Duda podkreśliła, że „to, co mnie ujmuje w Narodowym Czytaniu, to fakt, że każdy może zorganizować to wydarzenie na swój własny, niepowtarzalny sposób”. – Organizatorzy mają niezwykłą wyobraźnię, są bardzo kreatywni. Tak było również i w tym roku – po ulicach chodzili Twardowscy, w lasach i nad brzegami jezior można było zobaczyć nimfy, biblioteki zamieniały się w karczmy „Rzym”. Organizowane były również pokazy mody romantycznej. Wreszcie Narodowe Czytanie odbywało się w ogrodach i parkach stylizowanych na romantyczne – powiedziała.
POSŁUCHAJ: Narodowe Czytanie w Radiu Lublin
– To, co ogromnie nas cieszy, to fakt, że Narodowe Czytanie odbyło się w tym roku w 150 miejscach poza granicami Polski, i to w takich odległych krajach jak Chiny, Stany Zjednoczone, Australia, Nowa Zelandia, Kolumbia czy Maroko – podkreśliła pierwsza dama. – Możemy już mówić o fenomenie, jakim jest polonijne Narodowe Czytanie – dodała.
– To, co w tym roku ujęło nas najbardziej to fakt, że Narodowe Czytanie odbyło się w aż 70 miejscach w ogarniętej wojną Ukrainie. Muszę państwu powiedzieć, że otrzymaliśmy informacje od organizatorów, że byli przenosić swoje wydarzenia do schronów, gdyby okazało się to konieczne – podkreśliła Agata Kornhauser-Duda. Poinformowała, że „Narodowe Czytanie odbywało się w takich miejscach, które zostały bardzo doświadczone przez działania wojenne, jak chociażby w Kijowie, Irpieniu, Chersoniu czy Charkowie”. – To, o czym mówili sami organizatorzy, Adam Mickiewicz jest inspiracją do walki o wolność i niepodległość – powiedziała. – Nasi drodzy przyjaciele w Ukrainie, jesteśmy z wami i bardzo dziękujemy, że przyłączyliście się również do Narodowego Czytania – podkreśliła pierwsza dama.
Prezydent Andrzej Duda z kolei wskazał, że „słuchając i czytając Ballady i romanse można się wzruszyć, pośmiać, ale właściwie w każdej strofie można też znaleźć bardzo ważne znaki czasu, w jakich tworzył Ballady i romanse Mickiewicz”. – Łatwo wtedy zrozumieć, co przeżywał, a właściwie przelewał swoje czucia i odczucia, także te najbardziej osobiste. Także na tym polega twórczość romantyczna, zostawiając ją nam, potomnym – powiedział prezydent. – One, budując nas, naszą kulturę, nas, jako społeczeństwo i naród, a to, co tak niezwykłe i ważne dla tworzenia tkanki wspólnotowej, czyli ten element kulturowy, niosły ze sobą wiedzę o dziejach, budują tym bardziej to poczucie wspólnoty – podkreślił prezydent.
Para prezydencka ogłosiła, że za rok lekturą będzie „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. – Postanowiliśmy, że i w przyszłym roku będziemy kontynuować wątek tego, jak biegły losy historii, a za nimi z kolei prądy w literaturze, uczucia i myśli – powiedział Andrzej Duda. Przypomniał, że w przyszłym roku przypada 160. rocznica Powstania Styczniowego. – To powstanie w jakimś sensie było także i efektem tego romantycznego ducha, niezgody na niewolę i tyranię oraz pragnienia wolności, które rozgorzało w Polakach, a zwłaszcza w ludziach młodego pokolenia – podkreślił prezydent.
„Nad Niemnem” jest nie tylko pokazaniem polskiej duszy, niezwykłym opisem polskiej przyrody, życia w czasach po Powstaniu Styczniowym – mówił prezydent. – Jest także już w jakimś sensie polemiką z tym romantycznym duchem. Polemiką, na ile ten duch kształtując nasze dzieje, służy, a na ile przeszkadza, na ile jest właściwą drogą, a na ile powinien zetknąć się z większą racjonalnością – wskazał prezydent Duda. Jak podkreślił, „nie ma wątpliwości, że Nad Niemnem jest niezwykłą powieścią”.
W Narodowym Czytaniu 2022 w Ogrodzie Saskim wystąpili aktorzy Beata Fido, Angelika Kurowska, Lucyna Malec, Joanna Pach-Żbikowska oraz Piotr Bajtlik, Jarosław Gajewski, Krzysztof Kwiatkowski, Andrzej Mastalerz, Michał Mikołajczak, Józef Pawłowski, Stefan Pawłowski, Marcin Przybylski, Krzysztof Szczepaniak i Rafał Zawierucha.
Do tegorocznej odsłony Narodowego Czytania, podczas której muzyka ilustrowała oraz uzupełniała teksty literackie, zaproszono zespół Trzy Dni Później – polską grupę muzyczną stworzoną przez Joannę Piwowar-Antosiewicz, Martę Groffik-Perchel i Martę Piwowar-Wierzbicką, którym towarzyszyli Paweł Odorowicz (altówka) i Maciej Zakrzewski (instrumenty elektroniczne), a także gitarzysta i kompozytor Janusz Strobel oraz multiinstrumentalista i perkusista Wojciech „Malina” Kowalewski.
Za koncepcję artystyczną i reżyserię odpowiadał Janusz Kukuła – główny reżyser Teatru Polskiego Radia, z kolei Anna Mioduszewska za scenografię, a za reżyserię dźwięku Andrzej Broszka. za koncepcję muzyczną odpowiadała natomiast Gina Komasa.
„Ballady i romanse” Adama Mickiewicza zostały wydane w Wilnie w 1822 r. Opublikowanie 14 utworów uważany jest za symboliczny początek romantyzmu. Tomik ballad dzisiaj uznany za klasykę literatury, 200 lat temu był przewrotem w myśleniu i w oświeceniowym postrzeganiu świata. Utwory pełne grozy i humoru zostały zaadresowane do wszystkich, całego społeczeństwa. Dzieło odnosi się do wrażliwości i sentymentów odbiorcy, a jednocześnie nawiązuje do ludowej wyobraźni.
Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest przez Prezydenta RP od 2012 r. Została zainicjowana wspólną lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 r. w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji przeczytano kolejno: „Trylogię” Henryka Sienkiewicza oraz „Lalkę” Bolesława Prusa; w 2016 roku „„Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza, a w 2017 r. lekturą Narodowego Czytania było „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. W 2019 r. lekturami było osiem najważniejszych polskich nowel, między innymi autorstwa Żeromskiego, Prusa, Konopnickiej i Schulza. W 2020 r., w warunkach obostrzeń epidemicznych, czytano „Balladynę” Juliusza Słowackiego. W ubiegłym roku lekturą była natomiast „Moralność pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej.
Współorganizatorem wydarzenia było Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowe Centrum Kultury.
RL/ PAP/ opr. DySzcz
Fot. PAP/Rafał Guz