Dziś – 24 grudnia – przypada Wigilia Bożego Narodzenia. W tradycji chrześcijańskiej to dzień kończący okres adwentu i poprzedzający uroczystość Narodzenia Pańskiego.
– Ten dzień ma nas przygotować na przyjęcie Chrystusa i celebrację dnia jego narodzenia – mówi ojciec duchowny kapłanów Diecezji Zamojsko – Lubaczowskiej, ks. Krzysztof Portka. – Wieczerza wigilijna ma bardzo bogatą symbolikę. Polską wieczerze wigilijną charakteryzują postne potrawy, które spożywamy po zachodzie. Pojawienie się pierwszej gwiazdy na niebie jest znakiem, że należy wigilię rozpocząć. Zwyczaj ten zrodził się ze wspomnienia gwiazdy betlejemskiej, którą ujrzeli mędrcy. Cała zgromadzona rodzina wokół stołu odmawia modlitwę przed wieczerzą, po odczytaniu ewangelii o Narodzeniu Jezusa następuje najważniejszy moment – łamanie się opłatkiem i składanie sobie życzeń, przekazanie znaku pokoju. Wszyscy też powinni się przeprosić za uczynione zło.
Wieczerzy wigilijnej wg. tradycji powinno towarzyszyć wspólne kolędowanie. Na stole symbolicznie zostawiane jest puste miejsce. Przeznaczone jest dla niespodziewanego gościa i tych którzy wspólnie zasiąść do wigilijnego stołu nie mogą.
Jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „vigilia” oznaczającego „czuwanie”’, „straż”. Łączy się z uroczystą wieczerzą – wigilią, rozpoczynającą się, gdy na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazda. Jest to symboliczne nawiązanie do gwiazdy zwiastującej narodziny Jezusa, którą według Biblii ujrzeli Trzej Królowie. Idąc za nią, dotarli do Betlejem, gdzie przyszedł na świat Jezus Chrystus.
CZYTAJ: „Wojsko to druga rodzina”. Terytorialsi z całej Polski przełamali się opłatkiem we Włodawie
Kulminacyjnym momentem wieczerzy wigilijnej jest łamanie się opłatkiem na znak pojednania i przebaczenia. Towarzyszą mu życzenia składane sobie przez uczestników tej uroczystej kolacji.
Wigilijne zwyczaje
Według polskiej tradycji przy stole pozostaje jedno wolne miejsce dla niezapowiedzianego gościa. Pod białym obrusem kładzie się siano, które symbolizuje ubóstwo, w jakim narodził się Chrystus.
Tradycyjna wieczerza wigilijna składa się z dwunastu potraw stworzonych z płodów ziemi. Zgodnie ze zwyczajem należy spróbować każdej z nich. Do najbardziej typowych należą: barszcz z uszkami, ryby przyrządzane na różne sposoby, kapusta z grzybami, pierogi z kapustą, kluski z makiem, cukrem i miodem, makiełki, kompot z suszonych owoców, a w tradycji wschodniej – kulebiak, gołąbki i kutia. Na Śląsku potrawami wigilijnymi są moczka oraz makówki.
Pasterka – pierwsza msza Bożego Narodzenia
O północy wierni udają się na pasterkę, czyli pierwszą mszę Bożego Narodzenia. Upamiętnia ona oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem. W Polsce to nabożeństwo jest jedną z najważniejszych świątecznych tradycji.
CZYTAJ: Pasterka w Lublinie. Msze odbywają się także przed północą [GODZINY, ADRESY]
W tym roku papież Franciszek będzie przewodniczył tradycyjnej pasterce w bazylice watykańskiej o godzinie 19.30.
W Kościele łacińskim Wigilia Bożego Narodzenia jest obchodzona 24 grudnia, w Kościele katolickim obrządku ormiańskiego – 5 stycznia, a część wiernych greckokatolickich i prawosławnych świętuje 6 stycznia.
CZYTAJ: Prawosławni świętują Boże Narodzenie razem z katolikami
Ważnym zwyczajem Wigilii jest śpiewanie kolęd i pastorałek, a także ustawienie szopki, obrazującej miejsce narodzin Jezusa. W szopce czy żłóbku, położonym w pobliżu choinki, znajdują się postacie Świętej Rodziny, pasterzy i Trzech Króli. Elementami szopki mogą też być figurki zwierząt, które według przekazu biblijnego znalazły się w Betlejem – wół, osioł, owce.
Z kolei pod udekorowaną świątecznie choinkę trafiają prezenty, które przynosi Święty Mikołaj, Gwiazdka albo Aniołek, w zależności od tradycji regionalnych.
W Wigilię zaleca się post
W Polsce tradycją jest też podawanie postnych potraw na Wigilię, choć nie ma takiego nakazu. Post wigilijny to zwyczaj dość powszechnie przestrzegany, mimo tego, że w wielu wyznaniach chrześcijańskich nie obowiązuje. W Kościele katolickim został zniesiony w 1983 roku. Episkopat Polski podtrzymał post wigilijny specjalnym dokumentem do 2003 roku, a obecnie zaleca go ze względu na wieloletnią rodzimą tradycję. Jeśli Wigilia przypada w piątek, wówczas post jest konieczny.
Święty Jan Paweł II co roku wygłaszał przesłanie i refleksje podczas spotkania wigilijnego z Polakami w Auli Pawła VI w Watykanie. Na ostatnim, w grudniu 2004 roku, mówił: „Daj nam poczucie siły i Polskę daj nam żywą, by słowa się spełniły nad ziemią tą szczęśliwą” (Stanisław Wyspiański „Wyzwolenie”). Papież życzył rodakom, aby „Dzieciątko Jezus – Zbawiciel świata – narodzony w noc betlejemską, był zawsze dla nich «drogą i prawdą, i życiem»”.
RL / IAR / TsF / opr. ToMa / AKos
Fot. pixabay.com