123. rocznicę urodzin Stefana Sendłaka uczczono w Zamościu. – Jest to chyba jedyna osoba z Zamościa z tak bogatym życiorysem. Znajdziemy w nim wątki wojny polsko-bolszewickiej, okupacji niemieckiej i powstania warszawskiego – opowiada dr Janusz Kłapeć z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN Oddział w Lublinie
– Był to społecznik i działacz. Podczas niemieckiej okupacji jeszcze przed formalnym powstaniem Rady Pomocy Żydom „Żegota”, występował ze zorganizowaną pomocą Żydom. Był ideowcem. Działał lokalnie, ale też ponad regionalnie. Był nieprzejednanym antykomunistą, za co był represjonowany i śledzony w zasadzie do początku lat 70.- mówi dr Janusz Kłapeć.
– Nie znałem tej postaci aż do dziś – mówią uczestnicy spotkania. – Poznałem życiorys człowieka nieprzeciętnego i niestety zapomnianego. Bardzo ciekawa postać i bardzo ciekawy wykład.
Stefan Sendłak urodził się 15 grudnia 1899 r. we wsi Podtopole (obecnie na terenie Zamościa) w rodzinie chłopskiej. W 1918 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Współtworzył jej komórki na Zamojszczyźnie. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. W okresie międzywojennym pełnił w Zamościu wiele funkcji społecznych, w 1939 roku został wybrany miejskim radnym. Po wybuchu wojny organizował konspiracyjną siatkę PPS na Lubelszczyźnie. Pomagał zagrożonym Zagładą Żydom. Dostarczał dla nich do zamojskiego getta fałszywe dokumenty. Jesienią 1942 roku zorganizował Komitet Zamojsko-Lubelski Niesienia Pomocy Żydom, który uratował 267 osób. Później został kierownikiem Referatu Terenowego Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Wziął udział w powstaniu warszawskim. Pełnił wówczas funkcję zastępcy delegata rządu w rejonie Śródmieście-Północ.
Po zakończeniu wojny wznowił działalność w ruchu socjalistycznym, ale został w 1948 usunięty z PPS za niezgodę na przejęcie dyktatorskiej władzy w Polsce przez komunistów. Był dwukrotnie aresztowany przez UB. Zmarł 2 sierpnia 1978 roku w Warszawie. Został odznaczony w 2020 roku medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
AP / opr. ToMa
Fot. Piotr Piela