Dziś (03.05) obchodzimy Narodowe Święto Trzeciego Maja. Przypada ono w rocznicę uchwalenia przez Sejm Czteroletni w 1791 roku Konstytucji 3 maja. Polska ustawa zasadnicza była drugą na świecie – po konstytucji Stanów Zjednoczonych – i pierwszą w Europie spisaną konstytucją.
W Lublinie uroczystości rozpocznie sesja Rady Miasta o 9.00.
Następnie o godzinie 10.00 w lubelskiej archikatedrze zostanie odprawiona msza w intencji ojczyzny. Po nabożeństwie, o 11.30 uroczystości przeniosą się na plac Litewski, gdzie odbędzie się apel z udziałem wojskowej kompanii honorowej.
O 13.00 sprzed ratusza przejdzie korowód z udziałem prezydenta miasta Krzysztofa Żuka w którym lublinianie wraz tancerzami Zespołu Pieśni i Tańca „Lublin” zatańczą poloneza.
Odbędzie się też koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu orkiestry wojskowej. Będzie można zobaczyć tańce narodowe i regionalne, a także wystawę sprzętu wojskowego: historycznego i współczesnego.
Tradycyjnie od godziny 19.00 Arena Lublin rozbłyśnie barwami narodowymi. Również na budynku Centrum Spotkania Kultur zostanie wyświetlona okolicznościowa prezentacja.
Konstytucja 3 maja – uchwalona w 1791 roku – reformowała ustrój demokracji szlacheckiej. Dokument znosił między innymi liberum veto i wolną elekcję, zmniejszał bariery stanowe dla mieszczan, brał chłopów pod ochronę państwa, a także zakładał zwiększenie liczebności polskiej armii. Zmienił ustrój państwa na monarchię konstytucyjną. Ograniczył znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi.
Regulował zasady funkcjonowania władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wprowadzał trójpodział władzy na: ustawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (król) i sądowniczą. Dokument sprzed 231 lat utrzymał poddaństwo chłopów wobec szlachty, jednak zostali oni wzięci pod ochronę państwa. Przyjęcie włościan „pod opiekę prawa i rządu krajowego” gwarantowały umowy zawarte przez nich z właścicielami ziemi.
Próby przeprowadzenia reform zawartych w Konstytucji zostały zniweczone już w połowie 1792 roku przez konfederację targowicką, zawiązaną w porozumieniu z carycą Rosji Katarzyną II, oraz wkroczenie wojsk rosyjskich do Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości w 1795 roku, przez 123 lata zaborów, konstytucja była symbolem dążeń narodu, dokumentem przypominającym o tradycjach niepodległościowych naszego państwa. Później odwoływali się do niej także twórcy konstytucji polskich w XX wieku.
W 1791 roku dzień 3 maja został uznany za święto Konstytucji 3 maja. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 rocznicę Konstytucji 3 maja zatwierdzono jako święto narodowe uchwałą Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919 roku. Po II wojnie światowej władze komunistyczne zastąpiły święto obchodzonym dwa dni wcześniej 1 maja, a w 1951 roku – zdelegalizowały. Po zmianie ustroju, od kwietnia 1990 roku, święto Konstytucji 3 maja jest świętem narodowym. Obchodzimy je pod nazwą Święto Narodowe Trzeciego Maja. Jest to dzień wolny od pracy.
RyK / IAR / opr. ToMa
Fot. archiwum
Infografika PAP/ Maciej Zieliński